Büyük Çerkes Sürgünü'nün 158. yılı

Büyük Çerkes Sürgünü'nün 158. yılı


21 Mayıs 1864, 101 yıl süren Kafkas-Rus savaşlarının bittiğinin ilan edildiği ve günümüz Rusya Federasyonu Soçi sınırları içerisinde kalan Kbaada vadisinde son savaşın yapıldığı tarihtir.

21 Mayıs 1864, 101 yıl süren Kafkas-Rus savaşlarının bittiğinin ilan edildiği ve günümüz Rusya Federasyonu Soçi sınırları içerisinde kalan Kbaada vadisinde son savaşın yapıldığı tarihtir. Çerkesler ve tüm Kuzey Kafkasya Halklarının kolektif hafızalarında bu tarihin rolü ise 101 yıl süren savaşların bitmesini belirten basit bir kronolojik bilgiden ibaret değildir. 21 Mayıs’la sembolleşen tarih bir halkın tarih sahnesinden silinmek istenilmesinin sembolü olan, soykırımın tarihidir.

21 Mayıs – Soykırımın günüdür
Bir emperyalizm ve yayılmacılık tarihi olarak Rusya tarihi, 18. Yy’da kurduğu imparatorluğun güney sınırlarını Kuzey Kafkasya’ya hakim olarak emniyet altına almak istiyor ve Kuzey Kafkasyalılar dahil bölgedeki tüm komşu halkları köleleştirmek ve tebası haline getirme amacını güdüyordu. Bu amaçla inşa edilen kaleler, steplerin kolonileştirilerek bölgedeki Kazak ve Rus yerleşimcilerin arttırılması hamleleri bir yandan da Kuzey Kafkasya’yı ekonomik olarak ambargo altında tutmaya varıyor, başta Çerkesler olmak üzere bölge halklarının Karadeniz dahil tüm ticaret yollarının kapatılması ile sonuçlanıyordu. Bu baskıların devamını adeta bir terör dönemi takip ediyor, bölge istikrarsızlaştırılırken salgın hastalıklar başta olmak üzere Çerkeslerin savaşma azim ve iradesi kırılmaya çalışıyordu.
Tüm bunlara rağmen savaşma azim ve iradeleri kırılamayan Kafkas halkları son anlarına kadar yurtlarını savunmayı ve hayasızca bir işgale ve soykırıma karşı direnmeyi bırakmadılar. Azim ve iradeleri kırılamayanlar yok edilmek istendi. Bir Rus subayının da dediği gibi “bize Çerkesya lazım, Çerkesler değil.”
Bu soykırımın tanığı yok, tanıyanı yok, anlatanı yok, sorumluluğunu kabul edeni yok. Adeta unutulmuş daha düzgün bir ifadeyle unutturulmak istenilmiş bir soykırım. Soykırımın torunları ise halen hayatta ve bir kez daha yüksek sesle tüm dünyaya haykırmak istiyorlar: BUNUN ADI SOYKIRIM!!!

21 Mayıs – Direnişin günüdür
19. yy nüfusu yaklaşık 1.500.000 olarak tahmin edilen Çerkeslerin direnen son birliğinin bir Ahçıpsa yerleşimi olan Soçi, Kbaada vadisinde Rusların deyimiyle Krasnaya Polayana’da(Kızıl Çayır) katledildiği 21 Mayıs 1864 yılına gelindiğinde Çerkesler kendilerinden kat kat güçlü olan Ruslar karşısında savaşı kaybetmiş, savaş yerini sürgüne bırakmış ama soykırım devam etmişti. Bu sürgün ve soykırım sırasında yapılan katliamlarda ve salgın hastalıklar neticesinde en az 625 bin insanın hayatını kaybettiği tahmin edilmektedir. Kalan nüfusun 700 bin kadarı Osmanlı imparatorluğuna sürgün edilmiş olup bu gün dünyanın farklı coğrafyalarında farklı ülkelerinde varlıklarını sürdürmeye çalışmaktadırlar. Soykırım neticesinde topraklarından koparılan Çerkesleri ise geldikleri topraklarda bir yandan hayatta kalma mücadelesi bir yandan da kimlik, dil ve kültürlerini devam ettirme mücadelesi bekliyordu. Bu mücadele ise başta Türkiye Cumhuriyeti olmak üzere asimilasyonist ve inkarcı ulus-devlet politikalarının yıkıcı etkileri ile bezenmiş ve Ubıhça sürgün topraklarında yok olmuştur.

21 Mayıs Hak Arama ve Adeletin Günüdür
Katliamlarla geçen 101 yılın sonucunda Kuzey Kafkasyalılar yurtlarından çıkarıldılar ancak vatanları yüreklerinde durmaya devam etti. Çerkes Soykırımı, tarihte biten bir savaşın anması değildir. Faili, mağduru ve etkileri bugün de devam eden, hukuki bir tanımla, mütemadi bir suçtur. Gerek bölge halklarına yaklaşımı, gerek sürdürdüğü politikalar, gerek devlet sembolleri bakımından her yönüyle Rusya İmparatorluğunun devamı olduğunu iddia ve ispat eden Rusya Federasyonu ise bu soykırımın bugünkü muhatabıdır. 21 Mayıs 1864’le son bulmayan hikaye, Rus İç Savaşından, Denikin’in ordularına, 2. Dünya Savaşında gerçekleştirilen 1944 Çeçen, İnguş, Tatar, Karaçay, Balkar dahil pek çok halkın soykırıma uğratılması ile devam etmiş, 1990’ların kaotik ortamında 2 büyük Çeçen savaşı ile neticelenmiştir. Bugün de Kafkasya’nın yanı başında Ukrayna’da 5 milyonu aşkın sivil insanı mülteci haline getiren yine aynı politikalar ve aynı yayılmacılık olmuştur.

21 Mayıslar Devam Ediyor
İşte bu minvalde ve amaçlar eşliğinde 21 Mayıs’ı anmak ve Çerkeslerin uğramış olduğu tarihsel haksızlıkları bu kez de Türkiye ve dünya kamuoyuyla paylaşmak için Kafkas Dernekleri Federasyonu 21 Mayıs 2022 saat 16:00’da Yenikapı Miting Alanı’nda etkinlik düzenleyecek.

Eskişehir’in Çerkesleri;
1568 yılında başlayan 1707 yılından 1864’e kadar aralıklarla devam eden Kafkas Rus savaşları sonucunda Kuzey kafkasyanın farklı bölgelerinden sürgün edilen Çerkeslerin bir bölümüde Osmanlı iskan politikası sonucunda Eskişehir ve civarında 36 köye yerleştirilmişti. Kafkasyanın farklı bölgelerinden gelmelerine rağmen yerleştirildikleri yerlerde beşeri ilişkilerine devam eden çerkesler, Eskişehir’de 1967 yılında bir dernek kurmuştu, o günlerden beri çalışmalarına devam eden Eskişehir Kuzey Kafkas Kültür ve Dayanışma Derneği’de 22 Mayıs saat: 21:00’da Sazova’daki Sürgün Anıtında bir etkinlik düzenleyecek.