Deniz Kavimleri antik dünyanın en büyük yıkımlarından birine neden oldu. Peki onlar kimdi ve uygarlıkları nasıl yerle bir ettiler?



Yaklaşık 3.200 yıl önce Akdeniz kıyılarındaki güçlü uygarlıklar birer birer yıkıldı. Peki bu yıkımın arkasında kim vardı? Tarihçilerin hâlâ çözmeye çalıştığı gizemli Deniz Kavimleri, antik dünyanın en büyük çöküşlerinden birine nasıl yol açtı?

Mısır firavunu III. Ramses’in Medinet Habu tapınağının duvarlarındaki kabartmalar, Doğu Akdeniz’i kasıp kavuran savaşçı bir koalisyonun hikâyesini anlatıyor. Tapınaktaki yazıtlarda, “Hiçbir ülke onların silahları karşısında duramadı,” ifadesi yer alıyor. Deniz Kavimleri olarak bilinen bu istilacılar, dönemin en güçlü imparatorluklarını yerle bir ettiler.

Tarihçiler MÖ 13. yüzyılın sonları ile 12. yüzyılın başlarında, tüm büyük Tunç Çağı uygarlıklarının aniden çöküşe geçtiğini belirtiyor. Bu fenomen “Geç Tunç Çağı Çöküşü” olarak adlandırılıyor. İklim değişikliği, salgın hastalıklar ve “Sıfırıncı Dünya Savaşı” olarak adlandırılan çatışmanın bu felaketi tetiklediği düşünülüyor.

Suriye’de bulunan çivi yazılı bir tablet, Deniz Halkları olarak da anılan Deniz Kavimlerinin güçlü Ugarit krallığını nasıl yağmalayıp yok ettiğini anlatıyor. Bölgedeki Tunç Çağı savaşıyla bağlantılı bir dizi eserin radyokarbon tarihlendirmesi, saldırının MÖ 1190 civarında gerçekleşmiş olabileceğini gösteriyor.



Medinet Habu tapınağındaki bir yazıt, bu gizemli deniz düşmanının Sicilya, Sardinya, Kıbrıs ve Anadolu’dan gelen Peleset, Thekel, Shekelesh, Denyen ve Weshesh kabilelerinden oluşan bir ittifak olduğunu açıklıyor.

Deniz Kavimlerinin Geçmişi Ne Anlatıyor?

Mısır’da III. Ramses tarafından durdurulana kadar birçok zafer kazanan Deniz Kavimleri, sonrasında Filistin’e yerleşerek Filistinlilere dönüştüler. Ancak Mısır’a verdikleri zarar yaklaşık bir yüzyıl sonra Yeni Krallığın çöküşüne katkıda bulundu.

Son genetik ve arkeolojik bulgular Deniz Kavimleri hakkındaki birçok yerleşik görüşün yeniden düşünülmesi gerektiğini gösteriyor. Kendilerine ait yazılı kaynaklar ve maddi kültür bırakmadıkları için kökenleri hâlâ tartışma konusu. Bazı araştırmacılar Ege kökenli kabileler olduklarını öne sürerken, diğerleri Batı Anadolu ve Akdeniz adalarından geldiklerini savunuyor.

19. yüzyıl Mısır bilimcileri Emmanuel de Rougé ve Gaston Maspero’nun öne sürdüğü Deniz Kavimleri hipotezi, başlangıçta Geç Tunç Çağı çöküşünün ana nedeni olarak görülüyordu. Ancak günümüzde araştırmacılar Deniz Kavimlerinin saldırılarını, zaten harekete geçmiş olan olayların bir sonucu olarak değerlendiriyor.



1828-29 yıllarında Mısır’a yaptığı seyahatler sonrasında Jean-François Champollion, Medinet Habu’daki hiyeroglif metinlerin ilk kısmi çevirisini yaptı. Daha sonra bu metinler Deniz Kavimlerinin kimliklerini ve kökenlerini aydınlatmada önemli bir kaynak haline geldi.

Kaynak: IFL Science