James Webb Uzay Teleskobu, cehennemvari sıcaklıklara sahip WASP-121b gezegeninin yıldızına doğru nasıl sürüklendiğini gösteren çarpıcı atmosfer verileri kaydetti.



NASA’nın James Webb Uzay Teleskobu, yaklaşık 900 ışık yılı uzaklıkta bulunan ve yıldızına tehlikeli derecede yakın bir yörüngede dönen cehennemvari sıcaklıktaki dış gezegen WASP-121b’nin şaşırtıcı geçmişini aydınlattı.

WASP-121b, yıldızına yalnızca 30 saatlik bir yörünge süresiyle çok yakın konumlanmış durumda. Gezegenin bir tarafı sürekli yıldızına dönük ve sıcaklığı 3.000°C’yi aşarak sıvı demir yağmuruna olanak tanıyacak kadar yüksek değerlere ulaşıyor.

Diğer tarafta ise sıcaklık, sürekli karanlığa rağmen 1.500°C civarında seyrediyor. Bu ekstrem koşullar nedeniyle gezegen, yıldızının yoğun çekim kuvvetleri tarafından futbol topu gibi şekillenmiş durumda ve parçalanmanın eşiğinde bulunuyor.

WASP-121b Atmosferinde Çarpıcı Molekül Keşifleri

James Webb Uzay Teleskobu’nun NIRSpec (Yakın Kızılötesi Spektrograf) cihazıyla yapılan gözlemler, gezegenin atmosferinde su buharı, karbon monoksit, metan ve ilk kez bir gezegen atmosferinde tespit edilen silikon monoksit gibi çeşitli molekülleri ortaya çıkardı.

Araştırmaya liderlik eden Avustralya’nın Newcastle Üniversitesi’nden Thomas Evans-Soma, bu moleküllerin gezegenin dramatik tarihine dair kimyasal izler taşıdığını belirtti. Bulgular, 2 Haziran’da yayımlanan iki ayrı bilimsel makalede sunuldu.



Birleşik Krallık’taki Open University’den gezegen bilimci Joanna Barstow, “WASP-121b gibi aşırı sıcak gezegenlerin kimyasını incelemek, gaz devlerinin atmosferlerinin bu tür ekstrem sıcaklıklarda nasıl çalıştığını anlamamıza yardımcı oluyor,” dedi.

Gezegenin Başka Bir Bölgede Oluştuğu Ortaya Çıktı

Araştırmalar, WASP-121b’nin bugünkü konumunda oluşmadığını, sisteminin daha soğuk ve uzak bir bölgesinde oluştuğunu gösteriyor. Gezegenin, başlangıçta metan açısından zengin buzlar ve ağır elementlerle beslendiği, daha sonra kütle çekimsel etkileşimlerle yıldızına doğru spiraller çizerek yaklaştığı tahmin ediliyor.

Gezegenin karmaşık atmosfer yapısını anlamak için Almanya’daki Max Planck Astronomi Enstitüsü’nden Cyril Gapp liderliğindeki ikinci bir ekip, gezegenin gündüz ve gece tarafları arasındaki sıcaklık farklılıklarını ele alan üç boyutlu atmosfer modelleri geliştirdi. Bu modeller, gezegen atmosferindeki moleküllerin yörünge boyunca nasıl değiştiğini ortaya koydu.



Yeni keşfedilen moleküller arasında silikon monoksit, özellikle dikkat çekiyor. Araştırmacılara göre bu gaz, başlangıçta asteroid boyutundaki gezegenimsilerde katı mineral olarak bulunuyordu ve gezegen yıldızına yaklaştıkça bu mineraller buharlaşarak atmosferle karıştı.

Beklenmedik Metan Keşfi

Araştırmacılar, WASP-121b’nin “gece tarafında” bol miktarda metan buldu. Bu durum şaşırtıcıydı çünkü normalde bu sıcaklıklarda metanın parçalanması bekleniyordu.

Birmingham Üniversitesi’nden astronomi yardımcı doçenti olan ve çalışmanın yazarları arasında bulunan Anjali Piette yaptığı açıklamada, “Gezegenin bu sıcaklıkta gece tarafında metan görmeyi beklemiyorduk,” ifadelerini kullandı.

Metanın varlığı, atmosferin daha derin, daha soğuk katmanlarından yukarıya doğru sürekli yenilendiğini gösteriyor. Çalışmanın lideri Thomas Evans-Soma ise şu verileri paylaştı:

“Bu bulgu, WASP-121b’nin gece tarafında keşfettiğimiz güçlü dikey karışımları yeniden üretebilmek için gezegen dinamiği modellerinin yeniden gözden geçirilmesini gerektiriyor.”

Kaynak: Space