Elektro Mıknatısı Kim İcat Etti?

Çevrimdışı

Danimarkalı fizikçi Hans Christian Oersted, 1820 yılında bir telden geçen elektrik akımının telin yakınındaki pusulanın ibresini oynattığını gördü. Böylece elektrikle manyetizm arasında bir ilişki olduğunu anladı. Oersted’ in bu buluşu üzerine birçok bilim adamı çalışmalar yaptı. Bunlardan biri de, İngiliz fizikçi William Sturgeon idi.

Sturgeon, atnalı şeklinde bir demir çubuk üzerine sarılmış tellere elektrik verildiğinde bir “mıknatıs” oluştuğunu buldu. “Elektromıknatıs” adı verilen bu “atnalı”, kendinden 20 kat daha ağır cisimleri kaldırabiliyordu.

1831 yılında Amerikalı fizikçi Joseph Henry, Sturgeon’un buluşunu biraz daha geliştirdi. Karısının iç çamaşırlarını parçalayarak elde ettiği ipeklerle, bakır telleri izole etti ve bu telleri kat kat sardı. Böylece, elde ettiği mıknatısın gücünün büyük ölçüde arttığını gördü.

Elektromıknatıs, elektrik akımı kullanılarak demirden elde edilen mıknatıstır. Elektromıknatısın her iki ucu da manyetik maddeleri çeker. Elektromıknatısın kutupları sağ el kuralına göre bulunabilir. Bu kural, tel bobine alttan sarılıyorsa sağ elimizi bobini alttan kavrayarak tutarız. Sağ elimizin baş parmağı elektromıknatısın ‘N’ kutbunu gösterir. Pil, ters çevrilirse elektromıknatısın her iki ucu da aynı şekilde çekme özelliği gösterir ama kutupları yer değiştirir. Ancak elektromıknatıslarda her zaman pil söz konusu değildir. Büyük elektromıknatıslarda gelişmiş akü, motor vb. güç kaynakları kullanılır.

Elektromıknatısın kutupları sarımdan geçen akımın yönüne bağlıdır. Sağ elimizin dört parmağı bobin üzerinden geçen akım yönünde olacak şekilde elimizi sardığımızda baş parmak kuzey kutbunu gösterir. Diğer uç ise güney kutbu olur. Kuzey kutbu mıknatısın pozitif, güney kutbu ise negatif kısmıdır.

Bir elektromıknatısın çekim gücü;
Bobindeki sarım sayısı ile doğru orantılı,
Telden geçen akım miktarı ile doğru orantılı,
Pil sayısı ile doğru orantılı,
Pilin gerilimi ile doğru orantılıdır.

Elektromıknatıslar, elektrik zili, bilgisayar yapımı,hızlı trenler,telefon kulaklığı, telgraf gibi araçlar ve birçok elektronik aracın yapısında kullanılır. Demir yükleme işleri yapan vinçler, elektromıknatıslarla yüklerini kaldırır. Ayrıca hurda toplama yerlerinde hurdalar elektromıknatıslar sayesinde taşınıp istenilen yere götürülür.

__________________
Kahrolsun psikolojisi düzgün insanlar!
Yaşasın tam bağımsız ruh hastası BEŞİKTAŞ'lılar!