Bilim insanları, Büyük Patlama’dan bu yana evrende gözlemlenen en güçlü patlamaları keşfetti. İşte gizemli enerji patlamalarının olağanüstü boyutları.



Gökbilimciler bugüne dek kaydedilmiş en şiddetli kozmik patlamaları ortaya çıkardı. Yeni araştırmalara göre devasa enerji boşalmaları, ENT (Extreme Nuclear Transients) olarak adlandırılan ve şimdiye kadar pek anlaşılmamış bir fenomenle bağlantılı. Bir süpernovadan 100 kat daha parlak olan patlamalar, evrendeki enerji salınımının sınırlarını yeniden tanımlıyor. Bilim insanları bu olayların kökenine dair hâlâ pek çok soru olduğunu, ancak keşfin astrofizikte yeni bir pencere açtığını söylüyor.

Hawaii Üniversitesi Astronomi Enstitüsü’nden Dr. Jason Hinkle önderliğindeki araştırma ekibi, üç farklı uzak galaksinin merkezinde meydana gelen olağanüstü patlamaları tespit eden isimler oldu. Araştırmacılar, süper kütleli kara deliklerin yakınlarına fazla yaklaşan devasa yıldızları parçalaması sonucu ortaya çıkan patlamaların, bilinen gelgitsel bozulma olaylarından (TDE) on kat daha parlak olduğunu belirtiyor.

Keşfedilen üç ENT’den biri olan Gaia18cdj adlı olay özellikle dikkat çekici. Bu patlama bir yıl içinde 100 Güneş’in ömrü boyunca yayacağı enerjiye eşdeğer bir enerji açığa çıkardı. Bilinen en parlak süpernovalardan 25 kat daha fazla enerji yayan olay, astronomların şimdiye kadar gözlemlediği en ekstrem kozmik olaylardan biri olarak kayıtlara geçti.

ENT’lerin en dikkat çekici özelliklerinden biri de uzun süre parlak kalmaları. Normal yıldız patlamalarının aksine bu olaylar aylarca, hatta yıllarca gözlemlenebiliyor. Bu özelliğiyle astronomlara uzak galaksilerdeki süper kütleli kara delikleri incelemek için benzersiz bir fırsat sunuyor.



Büyük Patlama’dan Sonraki En Büyük Gösteriler Ne Anlama Geliyor?

Scary Barbie olarak da bilinen ZTF20abrbeie kodlu üçüncü ENT, 2020 yılında Zwicky Geçiş Tesisi tarafından tespit edildi. Yeni keşif, daha önce Gaia uzay teleskobu tarafından 2016 ve 2018’de gözlemlenen iki olayın tesadüfi olmadığını doğruladı.

Araştırmacılar ENT’lerin süpernovalardan yaklaşık 10 milyon kat daha nadir görüldüğünü hesapladı. Bu olaylar sırasında parçalanan yıldızların her biri, Güneş’ten en az üç kat daha büyük kütleye sahip. Galaksilerin merkezlerindeki süper kütleli kara delikler tarafından parçalanmaları, şimdiye kadar gözlemlenen en güçlü ışık gösterilerine neden oluyor.

Hawaii Üniversitesi Astronomi Enstitüsü’nden Dr. Benjamin Shappee şu açıklamayı yaptı:

“Bu patlamalar uzak galaksilerdeki devasa kara delikleri incelemek için değerli bir araç sunuyor. ENT’lerin olağanüstü parlaklığı, kozmik öğle vakti olarak bilinen, evrenin şimdiki yaşının yarısı kadar eski bir döneme bakmamızı sağlıyor.”



Büyük Patlama’nın İzinden Giden Araştırmalar

Gelecekte yapılacak gözlemler için önemli bir rehber oluşturan keşif, 2027’de fırlatılması planlanan NASA Nancy Grace Roman Uzay Teleskobu için de büyük önem taşıyor. Yeni teleskop, 12 milyar yıl öncesine kadar uzanan onlarca ENT’yi tespit edebilecek. Ayrıca Vera C. Rubin Gözlemevi’nin Uzay ve Zaman Mirası Araştırması da geniş gökyüzü bölgelerini benzeri görülmemiş bir derinlik ve çözünürlükle tarayarak yeni ENT’leri keşfetmeyi hedefliyor.

Dr. Hinkle, “Bu olaylar normalde aktif olmayan devasa kara delikleri aydınlatabileceğimiz tek yöntem. Doğa bize her zaman sürprizler yapmayı sever. Henüz keşfetmediğimiz sınırlar neler olabilir?” diyerek gelecekteki araştırmaların önemine dikkat çekiyor.

Kaynak: Live Science