Dünya Okyanuslarında ve Ay’da 10 Milyon Yıllık Bir Süpernova Mezarlığının İzleri Bulundu

Bilim insanları, okyanus diplerinden ve Ay yüzeyinden alınan örneklerde süpernova ve kilonova patlamalarına ait radyoaktif izler keşfetti.



Okyanus ve Ay yüzeyinden alınan örnekler, 10 milyon yıl önce yaşanmış nadir bir kozmik patlamanın izini sürüyor. Bilim insanları durumu “süpernova mezarlığı” olarak tanımlıyor.

Araştırmacılar, okyanus derinliklerinden alınan örneklerde nadir bir radyoaktif plütonyum izotopu keşfederek yaklaşık 10 milyon yıl önce Dünya’ya yakın bir bölgede meydana gelmiş olabilecek nadir bir kozmik patlamaya (yani bir kilonovaya) ait kanıtlar buldu.

Bu patlamalar, iki nötron yıldızının çarpışmasıyla oluşan ve altın ile platin gibi ağır elementleri de oluşturan yüksek enerjili olaylar olarak biliniyor. Bilim insanları, bulgunun doğruluğunu test etmek için Ay yüzeyinden yeni örnekler toplamayı hedefliyor.

Illinois Urbana-Champaign Üniversitesi’nden astronom Brian Fields, 17 Mart 2025’te düzenlenen Amerikan Fizik Derneği Küresel Fizik Zirvesi’nde yaptığı sunumda, “Bir süpernova mezarlığında yaşıyoruz,” diyerek bu tür kozmik patlamaların yarattığı mikroskobik parçacıkların hem Dünya’ya hem de Ay’a düşerek iz bıraktığını belirtti.

Süpernova Mezarlığının Peşinde: Ay Topraklarında Kozmik Geçmişin İzleri Aranıyor

Brian Fields ve ekibi, süpernova kalıntılarına dair teorilerini 1990’lı yıllardan bu yana geliştiriyor. 2004 yılında Dünya’da doğal olarak bulunmayan radyoaktif demir izotoplarının okyanus örneklerinde tespit edilmesiyle bu teoriler ilk gözlemsel desteklerini aldı.

Daha sonraki yıllarda elde edilen ek veriler, yaklaşık 3 ve 8 milyon yıl önce gerçekleşmiş iki ayrı süpernova patlamasına işaret etti. Bulgular, süpernovaların radyoaktif elementlerin oluşumundaki kilit rolünü ortaya koydu.



Ancak 2021’de analiz edilen örneklerde çok daha nadir bir izotop olan radyoaktif plütonyum da keşfedildi. Bu izotopun kökeninin, süpernovalardan daha az rastlanan kilonova patlamaları olduğu düşünülüyor. Fields, bu bulguyu şöyle açıklıyor:

“Bir kilonova patlaması plütonyum üretti ve onu her yere saçtı. Daha sonra bir süpernova, bu malzemeleri karıştırdı ve bir kısmı Dünya’ya düştü.”

Artemis Misyonlarıyla Yeni Örnekler Bekleniyor

Bilim insanları, Ay yüzeyinin basit jeolojik yapısı sayesinde kozmik kalıntıların burada daha net izlenebileceğini düşünüyor. Bu nedenle NASA’nın Artemis programı kapsamında Ay’dan getirilecek yeni örneklerin, kilonova patlamasının zamanını ve yerini doğrulamak için kritik öneme sahip olduğu belirtiliyor. Fields, “Ay’da bir şey yere düşerse, olduğu yerde kalır,” diyerek Ay’ın bilimsel araştırmalar açısından eşsiz bir fırsat sunduğunu vurguluyor.



Artemis misyonlarının sonraki aşaması için bekleyiş sürerken, araştırma ekibi bilimsel topluluğu bu çalışmanın değerine ikna etmeye çalışıyor. Fields sözlerini şöyle tamamlıyor:

“Biz sadece bu fırsattan yararlanmak istiyoruz. Örnekler zaten getirilecek. Biz de bu süreçten pay almak istiyoruz.”

Kaynak: [Sadece kayıtlı ve aktif kullanıcılar bağlantıları görebilir. ]