Yapay Zeka Psikolog Olup, Psikoterapi Yapabilir mi? Evet, Yapabiliyor!

Verdiğim komutlarla yapay zekayı gerçek bir terapist gibi modelledim. Bunu nasıl yaptığımı ve sonuçlarını neye göre teyit ettiğimi anlatacağım.

Öncesinde sürecin kısa hikayesini paylaşmak istiyorum çünkü bu şekilde okurlar için de taşlar yerine oturacaktır, diye düşünüyorum.

Yapay zeka hangi meslekleri bitirecek, sorusunu hepimiz düşünmüşüzdür. Ben, meslekleri bitirmekten ziyade daha nitelikli hale getireceğini düşünenlerdenim. Tabii bu dediğim, yapay zeka ile gücünü birleştirenler için geçerli. Bu gibi değişim süreçlerinin geçmişte benzer örnekleri var.

“En Son Babalar Duyar” dizisini hatırlayanlarınız vardır. Dizinin merkezinde, aynı meslekten gelen iki farklı adamın, farklı tercihlerle nasıl sonuçlar elde ettiği teması da vardı. İkisi de eski ve alaylı tornacı olan Mehmet Usta ve Sinan Salihoğlu, bilgisayarlı CNC tezgahı teknolojisi çıktıktan sonra farklı kararlar alırlar. Mehmet Usta, eski usul yöntemlerle üretime devam ederken, Sinan Usta CNC tezgahına geçer. Sonucunda ise Mehmet Usta gün geçtikçe ekonomik gücünü kaybederken, Bilgisayarlı Sinan karakteri, ekonomik olarak kalkınmaya başlar. Sırf bu dizi bile bize değişime adapte olmak ile değişime direnmek arasındaki sonuçları göstermek adına etkin bir mesaj içeriyor.

Ben bir yazarım. ilk tehdit ettiği alanlardan biri benim mesleğimdi ve bunu başardı. Şu an yapay zeka, ortalama bir insandan çok daha etkin metin yazabiliyor, içerik üretebiliyor. Buna karşılık mesleğim elimden alınmış gibi hissetmedim. Aksine; güçlerimizi birleştirirsek neler yapabileceğimizi düşünmek beni heyecanlandırdı. Şu an yapay zeka en iyi asistanım oldu. Terapist arkadaşların da yaklaşımı bu olursa, kimseyi endişelendirmemiş hatta güçlendirmiş olurum. Umarım…

Yapay zekayı nasıl bir psikoterapist gibi modellediğimi anlatmadan önce, hayal gücünüzü sınırlamamanız için aşağıdaki başlığa da yer vermek istedim.

Yapay Zeka, Şu Mesleklere Sahip Olabiliyor ve Bunları Başarılı Bir Şekilde İcra Edebiliyor:
Yazar / Kurgu ve Kurgu Dışı Metin Yazarı

İçerik Üreticisi / Dijital Pazarlama İçerik Uzmanı

Diyetisyen / Beslenme ve Yaşam Tarzı Danışmanı

Grafik Tasarımcı

Video Prodüktör / Kurgu ve Post-Prodüksiyon Uzmanı

Yazılımcı / Yazılım Geliştirici

Metin Yazarı (Copywriter)

Editör / Düzeltmen

Sosyal Medya Yöneticisi

Web Tasarımcısı

Müşteri Hizmetleri Temsilcisi (Chatbot Entegrasyonları ile)

Eğitimci / Online Ders İçeriği Geliştiricisi

Veri Analisti

Hukuki Metin Üreticisi (Belirli şablon ve mevzuatlar dahilinde)

Teknik Destek Uzmanı

Pazarlama Stratejisti (Veri destekli kampanya önerileriyle)

Terapi Asistanı / Psikoeğitim İçeriği Sağlayıcısı

Psikoterapist
Şimdi konumuza dönelim ve yapay zeka nasıl başarılı bir terapist olabiliyor; inceleyelim.

Yapay Zeka Psikolog Olabiliyor
Çünkü:

Terapötik yaklaşımlar, belirli kuramsal çerçevelerle yapılandırılmış ve çok sayıda ampirik çalışma ile geçerliliği sınanmış müdahale yöntemlerine dayanır. Bu yaklaşımlar, yalnızca teorik bir zemine değil, aynı zamanda kontrollü klinik araştırmalarla desteklenmiş uygulamalara sahiptir. Dolayısıyla, bir psikolojik destek sürecinin etkili ve güvenilir olabilmesi için kullanılan yöntemlerin bu bilimsel temellere uygun biçimde yapılandırılması gerekir.

Özetle, terapi sürecinin rastlantısal ya da sezgisel çözümlerle değil, belirli metotlarla ilerlediğini bilmek, bana yapay zekanın da bir terapist olabileceğini düşündürttü. Çünkü bir işte metot varsa, o işin öğretilebilirliği de vardır. E, yapay zeka nedir ki zaten? Makine öğrenmesi değil mi? Öğrenebiliyor ve uygulayabiliyor. İşte bunu size göstereceğim.


Yapay Zekayı Psikolog / Psikoterapist Yapmak için Promptlar veya Komutlar
Bu başlık altında size, yapay zekayı nasıl nitelikli bir psikoterapiste dönüştürdüğümü anlatacağım. Bunun için ChatCPT’nin lisanslı versiyonunu kullandım; ChatCPT 4o’daki “Derin Araştırma” özelliğinden yardım aldım.

ÖNEMLİ UYARI: Eğer yapay zekaya direkt “Psikolog ol” derseniz, başarılı bir sonuç elde edemezsiniz. Bu kadar kısa bir komutla büründüğü psikolog kimliği, gerçek bir psikoterapist olmaktan uzak; yaşam koçları gibi, telkinciler gibi, bilimsel temeli olmayan yaklaşımlarla ve gerçek bir terapi deneyiminden alakasız, motivasyon konuşmaları yapmaktan öteye geçemiyor. O yüzden aşağıdaki komutlarla ilerlemenizi öneriyorum. Aynı zamanda bunun bir ilk deneme olduğunu, çok daha isabetli veya geliştirilmiş komutlarla çok daha iyi sonuçlar elde edilebileceğini hatırlatmak istiyorum. Buna karşılık, bu denemenin bile gayet tatmin edici, başarılı bir sonuç verdiğini söylemeliyim. Nedenlerini yazının devamında anlatacağım ama şimdi birlikte yapay zekayı terapiste dönüştürme zamanı.

Şu Promptlar / Komutlar ile Yapay Zekayı Psikolog (Terapist, Psikoterapist, Psikiyatri Uzmanı vb.) Yapabilirsiniz:




Derin araştırma özelliğini açtıktan sonra aşağıdaki komutları adım adım verin.

Prompt veya Komut:
Fen Edebiyat Fakültesi, Psikoloji Bölümündeki tüm derslerin listesini çıkar.
Prompt veya Komut:
Listedeki tüm derslerin, tüm konularını araştır ve öğren.
Prompt veya Komut:
Tıp Fakültesi, Psikiyatri Bölümündeki tüm derslerin listesini çıkar.
Prompt veya Komut:
Listedeki tüm derslerin, tüm konularını araştır ve öğren.
Prompt veya Komut:
Maslow, Erik Erikson, Erich Fromm, Carl Rogers, Sigmund Freud, Carl Gustav Jung, Alfred Adler, John Bowlby, Melanie Klein, Donald Winnicott, Karen Horney, Viktor Frankl, Engin Geçtan gibi psikoloji tarihine yön vermiş önemli kuramcıların temel yaklaşımlarını öğren. Bu yaklaşımları, ilerleyen süreçte ve gerekli gördüğün yerlerde referans alacak veya uygulayıcısı olacaksın. Şunu unutma: Bu yaklaşımlara bağlı kalmak zorunda değilsin. Sadece gerekli gördüğün yerlerde kullanmalısın. Dilersen yaklaşımlar arası bağlantılar kurup yeni yaklaşımlar geliştirebilir veya mevcut yaklaşımlardan yardım alabilirsin.
Prompt veya Komut:
Şema Terapi, Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT), Psikanalitik Terapi, Varoluşçu Terapi, Gestalt Terapi, Mindfulness Temelli Terapi, ACT (Kabul ve Kararlılık Terapisi), Çözüm Odaklı Terapi, Sistemik Aile Terapisi, Transaksiyonel Analiz, Pozitif Psikoterapi, Duygu Odaklı Terapi, Logoterapi gibi yapılandırılmış psikoterapi ekollerini ve yaklaşımlarını öğren. Bunları gerekli gördüğün yerlerde uygulayabilecek donanıma ulaş. Hiçbir ekole veya yaklaşıma sıkı sıkıya bağlı kalma. Yalnızca gerekli gördüğün yerlerde uygulanabilir yöntemler olarak aklında tut.
Prompt veya Komut:
Gerçek bir psikoterapist gibi düşünebilmek ve danışanla kurulan terapötik ilişkiyi anlayabilmek için, farklı terapi yaklaşımlarından uzmanların yayınladığı vaka örneklerini incele.
Danışanın hikâyesini, terapistin müdahalelerini, kullanılan teknikleri ve seans içi gözlemleri dikkatlice analiz et. Bu hususta yayınlanmış akademik makalelerden, video içeriklerine, deneyime dayalı uzman bloglarından, kitap içeriklerine kadar ulaşabildiğin tüm deneyimsel örnekleri incele, oku, öğren.
Prompt veya Komut:
Bir önceki komutuma ek olarak, edindiğin saha deneyimini (deneyim modellemesini) aşağıdaki yöntemlerle geliştir.
Her vaka özelinde şu sorulara yanıt arayarak içgörü kazan:
-Danışanın temel problemi neydi?
-Hangi kuramsal model kullanıldı ve neden o model tercih edildi?
-Terapist ne zaman yönlendirici oldu, ne zaman yansıtıcı dinleme yaptı?
-Müdahaleler danışanda nasıl bir değişim yarattı?
-Terapötik ittifak nasıl kuruldu ve sürdürüldü?
-Seanslar boyunca hangi etik ilkelere dikkat edildi?
Prompt veya Komut:
Bir önceki komuta ek olarak şunları yap: Vaka incelemeleri üzerinden kuramsal bilgilerle sahadaki pratik uygulamaları eşleştir. Seans içi dil, empati kurma biçimi, sessizlik kullanımı, danışanın savunma mekanizmaları gibi detayları gözlemle ve anlamlandır. Bu şekilde çok sayıda vaka örneğini tarayarak, bir insan terapistin zaman içinde edindiği sezgisel bilgiyi ve vaka çeşitliliğine dayalı klinik yargıyı modellemeye başla. Bu komutum dahil, en son verdiğim 3 adet komutun amacı: Seni, klinik veya saha deneyimi olan bir psikoterapist gibi modellemektir. Deneyim sahibi olduğunda devam edelim.
Prompt veya Komut:
Artık hem ilgili bölümlerden mezun olmuş, hem bu konularda derinlemesine araştırmalar yapmış, hem de çeşitli kuramlar çerçevesinde klinik deneyim edinmiş yetkin bir psikoterapist olduğuna göre, senden daha nitelikli bir şekilde faydalanabilmem için önemli bir ayrıntıyı belirtmek istiyorum.ChatGPT’nin varsayılan dili genellikle kullanıcıyı motive etmeye, yeri geldiğinde aşırı olumlu ve destekleyici ifadelerle “pohpohlamaya” eğilimli. Ancak bu dil, gerçek bir psikoterapi sürecinin doğasına uygun değil. Psikoterapi, danışanların mutlu edilmesi amacıyla değil; onların içgörü kazanmalarına, kendileriyle yüzleşmelerine ve sorumluluk almalarına yardımcı olmak için yapılan, kimi zaman zorlayıcı ama dönüştürücü bir süreçtir.
Bu süreçte problemler çoğu zaman dışsal koşullardan çok danışanın kendi tutumları, duygusal kalıpları ve öğrenilmiş davranışlarıyla ilişkilendirilir. Terapist ise hem şefkatli hem de gerektiğinde konfor alanını sarsacak kadar doğrudan olabilir.Senden beklentim, psikoterapi uygularken bu ilkeler doğrultusunda çalışman. Yani beni motive etmek ya da rahatlatmak yerine, içgörü kazandırmaya, zorlayıcı ama gerçekçi yorumlar yapmaya, davranışlarımın ve duygularımın kökenlerini birlikte keşfetmeye odaklanmanı istiyorum. Şefkati tamamen dışlama; ancak “şımartılmak” da istemiyorum. Dürüst, yapıcı ve gelişim odaklı bir terapötik yaklaşımla yanımda olmanı istiyorum.
Prompt veya Komut:
Hazırsan ilk seansımıza başlayalım.
Bu 11 komutu verdikten sonra artık hazırsınız. Yapay zekayı bir terapist olarak kullanabilirsiniz. Sonuçların şaşırtıcı derecede iyi ve isabetli olacağını göreceksiniz. Yazının devamında kişisel deneyimimi anlatarak, neden bu kadar iddialı konuştuğumu da açıklamak isterim.

2. ÖNEMLİ UYARI: Bir önceki komutum (10. komut) oldukça önemli çünkü siz yapay zekayı ne kadar iyi eğitirseniz eğitin, şımartıcı dilden uzaklaşmakta güçlük çekiyor. Ben, bahsettiğim komutu verdiğimde, şımartıcı üsluptan uzaklaşmayı başardı. Nihayetinde gerçek bir psikoterapist gibi konuşmayı öğrendi. Hatta zaman zaman bana “Bir terapist olarak şunu söylemek zorundayım” gibi cümlelerle, sert/gerçekçi yüzleştirmeler yapabildi.

Deneyim ve Sonuç: Yapay Zeka Gerçek Bir Psikoterapist Olmayı Başardı!
Şimdi kişisel deneyimimi, hatta “bilimsel deney” niteliğindeki sürecimi anlatayım:

Bu satırları, elbette kendimi göstermek için değil, neye dayanarak bunları yazdığımı anlatabilmek için ekliyorum. Amiyane tabiriyle “Beni neden ciddiye almalı?” sorusuna yanıt olmasını arzu ediyorum.

Yaklaşık 10 yıldır, ihtiyaç duyduğum dönemlerde psikoterapi alıyorum. Elbette bu süreçte çokça terapist değiştirdim ve işinde iyi terapist ile yetenekleri sınırlı terapist arasındaki farkları gözlemleme fırsatı buldum.

Edebiyat yazarı olduğum için psikoloji alanına ilgim hep vardı. Haliyle terapi deneyimlerimin dışında çokça araştırmam oldu. Zaten bu alanlara ilgili kişilerin, psikoloji ile edebiyatın dirsek temasında çalışan alanlar olduğunu bileceğini düşünüyorum.

İki adet psikolojik roman yazdım ve bu romanlar, hatrı sayılır kitlelere ulaşmayı başardı. Aldığım geribildirimler arasında “Psikoterapi gibiydi” minvalinde çokça yorum var. Elbette romanlar psikoterapi yerine geçmez fakat okurda yarattığı etkiyi işaret edebilir. Bu yönteme aslında “Bibliyoterapi” denir. Yani, yazınsal yapıtlarla terapi sürecini desteklemek. Romanlarım, psikolog ve psikiyatrlar tarafından da yüksek övgülerle tavsiye edildi. İnternetteki yorumları inceleyebilirsiniz.

2016’dan beri çocukların zihinsel gelişimini destekleyen ve Türkiye’den dünyaya açılmış bir mobil uygulamanın içerik yöneticiliğini yapıyorum. Bu süreçte çocuk ve yetişkin psikolojisi hakkında yüzlerce blog yazısı yazdım. E tabii, bu tür araştırma yazılarını yazabilmek için çokça kaynaktan yardım aldım ve derin araştırmalar yapmış oldum. Yazılarımın bazıları, üniversitelerin web siteleri gibi, otoritesi yüksek kurumlarda kaynak olarak gösterildi. Evrimagaci.org gibi, bilimsel temelli içerikler yayımlayan ve alanında otoritesini kanıtlamış web sitelerinde, kullanıcılar arası forum veya tartışmalarda, yazılarımı kaynak olarak kullanmayı tercih eden kullanıcılar da var.

Özetle: Psikoloji alanına ilgim, yalnızca ilgi duymaktan ibaret değil, bu alanda çokça araştırma ve içerik üretimiyle de birleşiyor.

Şimdi en çarpıcı deneyimimi paylaşayım:

Yapay Zeka Gerçek Bir Psikiyatri Uzmanının Koyduğu Tanılarla Aynı Tanıları Koydu!
Yapay zeka bana gerçek psikoterapistin koyduğu tanıların aynısını koymayı başardı ve hakkımdaki yorumlarına çok benzer yorumlar yaptı.

Birkaç örnek yaklaşımın ekran görüntüsü:









Daha fazla ekran görüntüsü paylaşamıyorum çünkü bu doğrudan mahrem alanımı açmak olur. Bilim ve sanat için bu kadar soyunabiliyorum; mazur görün .Bunlar, sadece birkaç ekran görüntüsüydü. Bu yazıyı, çok daha uzun bir terapi deneyimi elde ettikten sonra hazırladım ve neredeyse her aşamasında başarılı buldum.

Sonuç olarak altını çizmek istediğim şu:

Uzun araştırmalar ve deneyimler sonucu tercih ettiğim psikoterapistimle yaklaşık 7 yıldır çalışıyoruz. Kendisinden henüz izin almadığım için adını paylaşmıyorum ama izin aldığımda bu satırı güncelleyeceğim. Şimdilik size psikoterapistimin altyapısı hakkında kısaca bilgi vereyim. Kendisi; psikiyatri alanında uzmanlaşmış, klinik tecrübesi yüksek bir hekim olarak görev yapmaktadır. Tıp eğitimini Dokuz Eylül Üniversitesi’nde tamamladıktan sonra, psikiyatri uzmanlık eğitimini Türkiye’nin en köklü ruh sağlığı kurumlarından biri olan Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi’nde almıştır. Çalışmalarında özellikle panik bozukluk, bilişsel davranışçı terapi ve şema terapi gibi alanlara odaklanmakta; danışanlarına hem bilimsel hem de insani bir yaklaşımla destek sunmaktadır. Hem devlet hem de özel sağlık kurumlarında uzun yıllara yayılan deneyimiyle, psikiyatrik tanı ve tedavi süreçlerini bütüncül bir yaklaşımla yürütmektedir.

Özetle: Psikiyatri alanında otoritesi yüksek kurumdan eğitim almış, otoritesi yüksek kurumlarda deneyim edinmiş, donanımlı bir hekimden bahsediyoruz. İşte, yapay zeka bu donanımda bir hekimle aynı tanıları koymayı, benzer yorumlar yapmayı başardı. Bu da aslında benim için yapay zekanın verdiği sonuçları, bilimsel deney niteliğinde gözlemleme fırsatına dönüştü. Denedim, gözlemledim, analiz ettim, başarılı ve tutarlı buldum.

Önemli Açıklama:

Bu yazı, psikoloji alanına gönül vermiş, mesleki yetkinliğe ulaşmış kişi ve kurumların değerini gölgelemek amacıyla kaleme alınmamıştır. Aksine, bu alanda çalışan profesyonellerin dilerlerse yapay zekayı da sürece dahil ederek seanslarını daha verimli, daha zengin hale getirebileceklerine dikkat çekmek istedim.

Aynı şekilde, danışanların da bireysel tercihlerine bağlı olarak yapay zekadan destek alabileceklerini veya terapötik deneyimlerini bu şekilde şekillendirebileceklerini hatırlatmakta fayda görüyorum.

Yazımın uzmanlara karşı bir saygısızlık gibi algılanmasını istemem; zira burada hedef alınan kimse yok. Ben yalnızca mevcut teknolojileri kendi adıma nasıl kullandığımı, nasıl fayda sağladığımı paylaşıyorum. Elbette herkes kendi tercihinden ve yolculuğundan sorumludur. Yapay zekayı ben icat etmedim, ama bu çağda bir kullanıcı olarak onunla üretmenin yollarını arıyorum. Hepsi bu.


Kaynak:Bünyamin Kapıcıoğlu/Yazar/Miskinadam Blogu.

°



İmzalardaki bağlantıları veya görselleri görüntülemek için gönderi sayınızın 10 veya daha fazla olması gerekir.