Cüzzamın Gizemli Tarihi Tekrar Yazılıyor: Şili’de 4.000 Yıllık Salgının İzleri Bulundu

Şili’deki 4.000 yıllık iskeletlerde cüzzam bakterisinin izine rastlandı. Cüzzamın Amerika kıtasındaki tarihi yeniden şekilleniyor.



Şili‘de bulunan 4.000 yıllık insan iskeletleri üzerinde yapılan araştırma, Amerika kıtasında Avrupalıların gelişinden önce var olan nadir bir cüzzam türünü ortaya çıkardı.

Araştırmacılar, Mycobacterium lepromatosis adlı nadir bir bakterinin tam genomunu yeniden inşa ederek Hansen hastalığının Amerika kıtasındaki tarihini binlerce yıl geriye taşıdı.

Cüzzam olarak da bilinen Hansen hastalığı, tedavi edilmediğinde ciddi fiziksel komplikasyonlara yol açabilen kronik bir enfeksiyon. Bugün hâlâ 100’den fazla ülkede varlığını sürdüren hastalık, ekonomik ve sosyal faktörlere bağlı olarak sağlık hizmetlerine erişim zorluğu yaşayan bölgelerde daha yaygın görülüyor.

Tarihsel belgeler, cüzzamın Avrupa ve Asya toplumları üzerinde büyük etkiler yarattığını gösteriyor.

Avrupa, Asya ve Okyanusya’da 5.000 yıl öncesine ait iskeletlerde cüzzam belirtilerine rastlanırken, Kolomb öncesi Amerika‘daki kalıntılarda bu tür belirtiler nadir görülüyordu. Bu durum, hastalığın Amerika kıtasına Avrupalı sömürgecilerle geldiği varsayımını destekliyordu. Ancak yeni bulgular, cüzzamın Avrupalılardan çok önce bölgede var olduğunu gösteriyor.

Şili’de Antik DNA Analizleri ile Cüzzamın Geçmişine Dair Yeni Bilgiler Bulundu

Max Planck Evrimsel Antropoloji Enstitüsü’nde Moleküler Paleopatoloji grup lideri olan Kirsten Bos, antik DNA‘nın hastalıkların tarihçesini derinlemesine incelemekte güçlü bir araç olduğunu ifade ediyor. Bos ve ekibi, Şili ve Arjantin’den araştırmacılarla işbirliği yaparak antik patojenlerin DNA’sını izole etti ve analiz etti. Araştırmanın sonuçları Nature Ecology & Evolution dergisinde yayımlandı.



Córdoba Üniversitesi’nden doktora öğrencisi Darío Ramirez, Şili’deki 4.000 yıllık iskeletlerde ilk kez cüzzama dair genetik izler bulduğunu ve bunun başlangıçta şaşırtıcı olduğunu söyledi.

Ramirez, “Başlangıçta şüpheyle yaklaştık çünkü cüzzam sömürge dönemine ait bir hastalık olarak biliniyordu, ancak DNA analizleri patojenin Mycobacterium lepromatosis türünde olduğunu gösterdi,” dedi.

Çalışmada görev alan doktora sonrası araştırmacı Lesley Sitter, analiz edilen örneklerin şaşırtıcı derecede iyi korunduğunu belirtti ve bunun antik DNA için nadir bir durum olduğunu vurguladı.

Cüzzamın Amerika’daki Tarihi Baştan Yazılıyor

Araştırmalar, Mycobacterium lepromatosis ve Mycobacterium leprae bakterilerinin Amerika ve Avrasya’da birbirlerinden bağımsız olarak evrimleştiğini ortaya koyuyor. Bu bulgu, cüzzamın küresel tarihini anlamamızda önemli bir dönüm noktası olabilir.

Córdoba Üniversitesi’nden antropoloji profesörü Rodrigo Nores, önümüzdeki yıllarda hem antik hem de modern vakaların daha fazla tespit edileceğini düşünüyor ve ekliyor:

“Bu hastalığın 4.000 yıl önce Şili’de var olduğunu öğrendik. Artık diğer bölgelerde de özellikle bu hastalığı araştırabiliriz.”



Mycobacterium lepromatosis türünün kökenleri hâlâ belirsizliğini koruyor.

Kirsten Bos değerlendirmesini şu sözlerle noktalıyor:

“Hastalığın Amerika’da mı ortaya çıktığını yoksa Avrasya’dan gelen ilk yerleşimcilerle mi taşındığını henüz bilmiyoruz. Şu ana kadar elde edilen veriler Amerika kökenli olduğunu gösteriyor, ancak kesin sonuçlar için farklı dönem ve bölgelerden daha fazla genom örneğine ihtiyacımız var.”

Kaynak: [Sadece kayıtlı ve aktif kullanıcılar bağlantıları görebilir. ]