Gökbilimcilerden Tarihi Keşif: Bir Yıldızın Ölmeden Önce İki Kere Patladığı Ortaya Çıktı

Gökbilimciler, bir yıldızın süpernova ile yok olmadan önce öncül bir patlama daha geçirdiğini ilk kez görsel olarak kanıtladı.



Astronomlar, bir yıldızın iki kez patladığına dair ilk görsel kanıtları elde etti. Süpernova öncesi yaşanan bir öncül patlamanın, yıldızın nihai yok oluşundan önce gerçekleştiği doğrulandı.

Kozmik bir dedektiflik hikâyesini andıran çalışmada, gökbilimciler uzun süredir teorize edilen ancak hiç kanıtlanamayan bir olayı ilk kez görüntülemeyi başardı. Yapılan gözlemler, bizden 75 milyon ışık yılı uzaktaki bir galakside yer alan bir yıldızın, bir süpernova olarak bilinen nihai ölüm patlamasından geçtiğini doğruladı. Ancak bu olayı sıradışı kılan, aynı yıldızın bu büyük patlamadan yaklaşık iki yıl önce daha küçük, öncül bir patlama daha yaşadığının tespit edilmesi oldu.

Dr. Priyam Das liderliğindeki araştırma ekibi, Avrupa Güney Gözlemevi’nin (ESO) Çok Büyük Teleskobu (VLT) ile Büyük Macellan Bulutu’ndaki SNR 0509-67.5 adlı süpernova kalıntısını inceledi. Araştırmacılar, beyaz cüce yıldızların patlamasının astronomide kritik bir rol oynadığını belirtti. Das, “Bu patlamalar büyük önem taşımasına rağmen, patlamayı tetikleyen mekanizma hakkındaki bilmece hala çözülemedi,” açıklamasında bulundu.

Tip 1a süpernovalar olarak bilinen bu patlamalar, ikili yıldız sistemlerinde meydana geliyor. Bu sistemlerde her zaman bir beyaz cüce yıldız bulunuyor. Beyaz cüceler, Güneş benzeri yıldızların evrimlerinin son aşamasında ortaya çıkan, füzyon reaksiyonlarını durdurmuş yoğun yıldız çekirdekleri olarak tanımlanıyor.



Yıldızların İkili Patlaması: Yeni Bir Keşif

Araştırmacılar beyaz cüce yıldızın yüzeyinde biriken helyumun kararsız hale gelerek patladığını ve bu patlamanın yıldızın içine doğru ilerleyen bir şok dalgası oluşturduğunu tespit etti. Bu şok dalgası yıldızın çekirdeğinde ikinci bir patlamayı tetikliyor. Söz konusu süreç, “çift patlama” olarak adlandırılıyor.

Çalışmanın diğer yazarı Dr. Ivo Seitenzahl, “Bu bulgular, beyaz cücelerin ünlü Chandrasekhar kütle limitine ulaşmadan çok önce patlayabildiğini ve ’çift patlama’ mekanizmasının doğada gerçekten meydana geldiğini açıkça gösteriyor,” dedi.

Araştırma ekibi, VLT’nin Çok Birimli Spektroskopik Kaşif (MUSE) cihazını kullanarak SNR 0509-67.5’te iki ayrı kalsiyum kabuğu tespit etti. Keşif, çift patlama teorisini doğrulayan ilk görsel kanıt olarak kabul ediliyor.

Tip 1a süpernovaların evrendeki demirin yarısından fazlasını ürettiği biliniyor. Dünya’nın kütlesinin yaklaşık %32’sini oluşturan demir, kayaç gezegenlerin oluşumu için kritik öneme sahip. Ayrıca kanımızda oksijen taşıyan demir, yaşam için vazgeçilmez bir element olarak karşımıza çıkıyor.

Araştırmacılar bazı durumlarda dört katlı patlamaların da mümkün olabileceğini belirtiyor. İki beyaz cücenin birleştiği sistemlerde, her iki yıldızın da çift patlama yaşayabileceği ve bunun “dörtlü patlama” ile sonuçlanabileceği öne sürülüyor.

Yıldızda Gerçekleşen Çift Patama Yeni Araştırmaların Önünü Açıyor



Das, “Bu çift patlamanın somut kanıtı, yalnızca uzun süredir devam eden bir gizemi çözmeye katkıda bulunmakla kalmıyor, aynı zamanda görsel bir şölen sunuyor,” diyerek, süpernovanın oluşturduğu “güzel katmanlı yapıyı” vurguladı.

Gökbilimciler bu tip süpernovaları evrendeki mesafeleri ölçmek için güvenilir birer ’standart mum’ olarak kullanır. Hatta bu yöntem evrenin hızlanarak genişlediğini ortaya koyan ve 2011’de Nobel Fizik Ödülü kazanan çalışmaların da temelini oluşturmuştu. Ancak patlama öncesi yaşanan ikincil bir olayın keşfedilmesi, ’standart’ kabul edilen bu ölçümlerin ne kadar hassas olduğunu yeniden sorgulatıyor.

Kaynak: [Sadece kayıtlı ve aktif kullanıcılar bağlantıları görebilir. ]