Sofra Düzeni ve Servis Genel Bilgiler

EVDE DAVETLER

Günümüzden yıllarca önceye kadar, evlerde verilen ziyafetler, yemekli davetler günümüzde yerini lokanta ve gazinolar dahi davetlere bırakmıştır. Gece kulüpleri, büyük lokantalar ya da otel salonları, ziyafetler için tercih edilmektedir. Bunun önemli bir nedeni, ev sahiplerinin paradan fedakârlık yapma pahasına da olsa, evlerindeki eşyanın korunması, bulaşık ve benzeri külfetlerden uzak kalma endişesi olduğu anlaşılmaktadır. Düzenin daha iyi yürütülmesi ve kolaylık unsurlarının ev sahibi yönünden fazlalığı hesaba katılarak düzenlenen bu tür yemeklere rağmen bazı varlıklı aileler, evlerinde yemek düzenlemeyi yeğlemektedirler. Dostlarını, yakınlarını böylece bir masa etrafında toplamayı daha uygun bulmaktadırlar.

Ancak, ev yemeklerinde çeşitli yönlerden birbiriyle anlaşmaları mümkün, hattâ gerçekleşmiş kimseleri bir araya getirmek esastır. Ancak sosyal seviyeleri, görgü ve anlayışları bakımından aralarında denge bulunan kimseler bir sofra başında bir araya getirilmelidir.

Buna dikkat edilmezse tatsızlıklara istemiyerek sebep olabilirsiniz.
Örtünün iyi ütülenmiş ve düzgün, tertemiz olması şarttır. Evde bulunan en iyi sofra takımlarını masa üzerine koymak, bu arada zevkle seçimiş biblo ya da çiçeklerle masayı süslemek gerçekten zevk-liliğinizi gösterir.

Ev ziyafetlerinde servisin tecrübeli garsonlar tarafından yapılması gerekirse de ev sahibesi, ya da yakınlarının iyi servis kaabili-yetinden yararlanılarak garsonlara ihtiyaç duyulmaması da mümkündür. Ancak, servisi kendisi ya da garsonlar da yapsa, her şeye nezaret eden her işin en iyi şekilde yürümesini sağlayan ev sahibesinin yeteneği olacaktır.

Bir yemeğin başarılı olmasının önemli bir kaidesi daha vardır. Konuklar arasında görgü ve sosyal bakımdan uyum sağlamak.. Bu, dışarıdan, ilk bakışta tahmin edilebileceği gibi kolay bir iş değildir. Aslında son derece güçlükleri vardır ve kolay kolay üstesinden ge-linemiyecek bir problemdir. Bununda üstesinden gelmek ayrı bir görgü meselesidir.

Genel kanı, güzel ve çok konuşanların bir araya gelmesi ile davetin başarılı geçeceği, herkesin eğleneceği merkezindedir. Halbuki çok ve güzel konuşanların yanlarına, az konuşan, dinlemeyi seven insanlar oturtulmalıdır.
Oturma yemeklerinde kullanılan masalar, çeşitli şekillerde olur. Dikdörtgen, kare, oval, yuvarlak, atnalı, L ve I biçimi masalar evlerin, salonların durumuna göre kullanılır.

Üç, dört kişilik samimi dostlar için düzenlenen yemeklerde en uygunu iki taraftan açılıp kapatılabilen dört köşe masalardır. Bunların üzerlerine her tarafını kaplayacak büyüklükte tek örtü konabileceği gibi, herkesin önüne peçetemsi, küçük birer örtü de konulabilir. Bu takdirde masaların üst kısımlarının göze çok zarif görünen, lekesiz, mat ya da parlak cilâlı olması gerekir. Somaki mermer masalarda bu küçük peçetelerle düzenlenen sofralar, çok zarif olmaktadır. Ancak tam örtülerek hazırlanan masalar daha pratik, daha rahattır. Bu uygulamada sofra örtüsü ile masa arasına müflon denilen, fani-le tipi bir örtü, ya da muşamba sermek gerekir. Yemek sırasında kadehler masaya değdiği zaman gürültü çıkarmaması bakımından da, sıcak yemeklerin veya dökülen su ve diğer meşrubatın masanın tahtasını bozmamasını sağlamak bakımından da bu yol tercih edilir.
Tabaklar masalara ikişer ikişer konur. Birbirleriyle aralıkları 50 - 60 santim ve eşit olarak düzenlenir. Herkesin önüne iki tabak konmalıdır. Tek tabak konularak servis değiştikçe tabak değiştirme şekli uygulanırsa da, ikişer tabaklı servis daha pratik ve daha gösterişlidir. İki tabaktan alttaki daima düzdür. Üsttekinde ordövr ye-necekse alttakinden biraz küçükçe düz tabak, çorba verilecekse çukur bir tabak olmalıdır.

Yemek çatalı tabağın hemen soluna, onun da soluna sıra ile balık çatalı ve ordövr çatalı konur. Tabağın sağ tarafına ise sıra ile yemek bıçağı, balık bıçağı, ordövr bıçağı ve kaşık konur. Komposto, sütlâç cinsinden sulu, kaşıkla yenecek tatlılar varsa ordövr kaşığı tabağın hemen sağma, bıçaklardan önceye alınır. Yemiş ya da pasta çatalı ise tabağın hemen önüne, ondan sonraya da yemiş ya da pasta bıçağı konur.

Su bardağı, servis tabağının ön hizasını geçmemek üzere tabağın soluna konur.
Yağ ve sirkelik sofranın ortasına, herkesin uzanabileceği bir yere konur. Sofra kalabalıksa bunlar, uzunluğuna göre sofranın iki üç yerine konmalıdır. Tuzluk, karşılıklı iki tabak servisi arasına; hardal, sofranın iki baş tarafına konulmalıdır.
Salata kâsesi, bir küçük tabağa oturtulmuş olarak servis tabaklarının sol ön tarafında bulunur. Yemiş, sofranın tam merkezine; çiçek, sofranın her iki tarafında uzunluğuna doğru bardak takımlariy-le sofranın merkezi arasına, ekmek sol tarafa, çatalların yanma konulur. Peçete tabağın içinde değilse, ekmek çatalların solundaki yerinde, peçetenin üstüne iki dilim halinde konulur.
Ancak, peçeteler gülünç şekiller verilmeden ve tabakların üzerine konmalıdır. Çorba servisi, masaya oturulmadan önce yapılıyorsa peçetenin yeri sol taraftır ve tabağın önüdür. Yuvarlak, halka biçiminde peçete hiç bir sofrada doğru değildir. Kâğıt peçete ziyafetlerde kullanılmaz. Sadece teklifsiz, yakın ahbapların davetinde kullanılabilir. (Resmî yemeklerde, hanımların peçetelerinin içine küçük boyda, düz kırmızı renkli ikinci bir peçete konulması uygun olur.)

YEMEK SIRASI
1- Çorba
2- Balık ya da garnitürü bol sebzeli tavuk veya hindi
3- Salata
4- Sebze
5- Tatlı veya meyva
Yakın dostlara verilen yemeklerde üçüncü maddedeki tavuk ve hindi'nin yerini her hangi bir et yemeği rahatlıkla alabilir. (Yemekten sonra kahve verilir.)

DİKKAT EDİNİZ!
Örneğin, resmî yemeklerde sofraya tereyağı alınmaz. Resmî yemeklerde delikli tuzluk veya biberlik kullanılmaz. Bunların küçük kaşıkları unutulmamalı ve tuzluk - biberlik her 4 kişiye 1 tane olmak üzere konmalıdır.
Masanın ortasındaki geniş vazoya uzun saplı çiçekler konulmaz. Karşılıklı kimselerin birbirlerini görmelerini ve konuşmalarını engellemeyecek boyda çiçekler yerleştirilir.

ÇİÇEK EVET — ÇOCUK HAYIR
Bir yemek dâvetine gidilirken küçük bir hediye götürülmesi normaldir. Bazı kimseler yiyecek - içecek maddeleri götürürler. Ancak pek teklifsiz ahbaplara gidilirken hoş görülebilecek bu tutum, aslında hiç bir şekilde yerinde sayılamaz. Bu konuda en iyi hediye bir buket çiçektir. Yeni tanışılmış bir ailenin yemeğine, ya da resmî bir yemeğe çiçeksiz gidilmemelidir. Çiçek, gidilirken de götürülebilir, önceden de çiçekçiye sipariş verilmek suretiyle gönderilebilir.
Çok samimi ahbaplar dışındaki yemek davetlerine çocuk götü-rülmez. Samimi ahbaplara da ancak öğle yemeğinde çocuk götürülebilir. Resmiyeti ağır basmayan davetlere, davet sahiplerinin aynı yaşlarda çocukları varsa ve birbirleriyle bağdaşabiliyorlarsa, çocuk götürülebilir. Bu durumların dışında, çocuklar huysuzlukları, haşarılıkları, hattâ varlıkları ile konuşmaların, davetin havasını etkileyebilecekleri için yemek davetlerine götürülmez.

KIYAFET
Davetlerde kıyafet gerek kişinin derli - topluluğunu ve gerekse arasına karıştığı insanlara saygı derecesini göstermesi bakımından önemlidir. Kıyafet, bir insanın çevresine verdiği değerin, bir bakıma da kendisine çevrede verilen değerin aynası niteliğindedir. Çevresine değer veren ve çevresi tarafından kendisine değer verilen insanlar kıyafet konusunda son derece titiz davranmalıdırlar.
Yemek davetlerinde kıyafet basit, fakat gereklidir. Yemeklere en azından koyu bir kostümle gitmek gerekir. Akşam yemeklerinde olsun, öğle yemeklerinde olsun erkeklerin en azından koyu, fakat her halde takım elbise ile gitmeleri şarttır. Hanımlar da akşam yemeklerinde tercihan koyu renkleri seçmelidirler.

ÇAYA DAVET

Resmi çay davetleri, hele bir kişinin onuruna veriliyorsa, mutlaka ziyafet gününden birkaç gün önce davetiye gönderilerek yapılır. Davetliler bu toplantıya çay elbisesi dediğimiz, resmi görünümdeki elbiseleri ile giderler.
Şayet mümkün olursa çağırılmış olan başka kimselerin adını da belirtmek daha nâzik bir harekettir. Böylelikle birbirlerinden hoşlanmayan kimselere gelemiyeceklerini, kimseyi güçlendirmeden bildirme fırsatı verilmiş olur.
Arkadaş veya ahbap arasındaki çay ziyaretleri ise davet sahibi tarafından ya bizzat gidilerek, ya da telefonla davet yapılarak düzenlenir. Bu davetlerde her zamanki bir öğleden sonrası kıyafeti ile gidilebilir.

YERİ ve SAATİ:
Çaylar, evlerde verilebileceği gibi pastanelerde, gazino ve kulüplerde de verilir. Bu takdirde servis, davet sahipleri tarafından değil, garsonlar tarafından yapılır. Ancak, nâzik bir davet sahibesi de servise katılmış görünmeden misafirlerini ağırlama çabasına girer. Umumiyetle çay saati 17 dir. Fakat 16 da davet yapılır.

Bu çaylar bir masa çevresinde oturularak verildiği gibi ayakta da düzenlenir. Ayakta, büfe usulü çaylarda masaların üzerinde pastalar, kekler de verilir. Bu takdide servis davet sahipleri tarafından değil, garsonlar tarafından yapılmalıdır.

Masa, kanapelerle donatılır. Ağır kokusu olmayan çiçekler masaları süsler. Çay servisi garsonlar tarafından yapılır. Garsonlar, masalardaki pasta ve keklerden ayrı olarak ellerindeki tepsiler içinde de psta, kek servisi yaparlar. Ev sahipleri de bu servise yardımcı olmak amacıyla değil, misafirleri ağırlamak amaciyle bizzat ikramlarda bulunurlar.

Oturarak çay partilerinde çay, masada içilir. Masanın üstüne beyaz, ya da renkli, işlenmiş bir örtü serilir. Zarif vazolarda, güzel, ağır kokulu olmayan çiçekler bulundurulur. Salonda bir loşluk sağlamak için perdeler kapatılır, hafif ışıklar yakılır.

Konuk sayısının çok üstünde yiyecek çıkarmak doğru değildir. Bu durum sonradan davet yapacakları da zor durumda bırakır. Ayrıca, kalan yiyeceklerin sonradan başkalarına yedirileceği korkusunu verir
Büyük, kayık tabaklar, içlerinde pasta ve keklerle masa boyunca misafir sayısına yetecek, hatta artacak kadar yerleştirilir. Masaların kenarları boyunca da, misafirlerin oturacakları iskemlelerin önlerine gelecek şekilde pasta tabaklan, çatal - bıçakları ve peçeteleri konur.

Çay bardakları (ya da fincanları) bu masanın üzerine konulmaz. Başka bir masada, toplu halde bulunan bardaklar o masada doldurulduktan sonra tepsiler içine alınır ve misafirlerin bulundukları masalara getirilir. Misafirlerin sol taraflarından servis yapılarak önlerine konulur.

Çay servisi yapılırken tepside çaylar açık ve koyu olarak, iki çeşit bulundurulur. Misafirlere açık mı, koyu mu çayı tercih ettiği sorularak ona göre servis yapılır.

ÇAYLA BİRLİKTE:
Çayla birlikte çeşitli pasta ve kekler, kurabiyeler, bisküviler, kanapeler, çörekler, hafif börekli sandaviçler, tereyağlı küçük ekmek dilimleri de ikram edilebilir.

MASALAR

Masaları, çay, kokteyl ve yemek olarak üç gruba ayırmak gerekiyor.

a) Çay masaları: Çay masalarının küçük dört köşemsi ya da dikdörtgen olanları varsa da genellikle bunların yuvarlak ve yemek masalarına oranla daha alçak olmaları gerekir.

b) Kokteyl masaları: Bunlar ise alçak küçük dikdörtgen, üstü camlı, üstelik altlarında da camlı etajeri olması gerekir. (Bu masaların üstlerine örtü örtülmesi âdet olmadığından camlı olmalıdır.)

c) Yemek masaları: Bunlar ise, dikdörtgen, dört köşe, kare oval ve yuvarlak olmak üzere birkaç türlüdür. Ayrıca yemekhane masaları gibi uzun olanları da vardır ki. bunlar çoğunlukla balo v.b. gibi ayakta verilen büyük ziyafetlerde kullanılmaktadır.

Bugün, teklifli ve büyük ziyafetlerde, en kullanışlı ve pratik olanı dikdörtgen şekülerdeki yemek masalarıdır. Üç, dört kişi gibi az davetli alabilecek teklifsiz, saimmî dost ve ahbaplar için en uygunu iki taraftan açılıp kapanan dört köşe masalardır, özellikle büyük ziyafetlerde kullanılacak bu masalardan hangi şekilde olursa olsun, bunlar stil olarak yemek odasındaki büfe, dresuvar (dressoir - sofra takımlarını koymaya yarayan masa ya da asma raf) v.b. gibi eşyaya az çok uymalıdır.

Bu masalar, üstlerine tam örtü örtülerek her bir tarafı iyice kapatılmış olarak ya da ortasına, baştanbaşa uzun ve herkesin önlerine peçe-temsi küçük ve dört köşe örtüler yayarak masanın üstü görünür bir şekilde olmak üzere iki ayrı şekilde kullanılmaktadır. Büyük ve teklifli ziyafetlerde tam örtü örtülecek,olursa masaların üst tahtaları cilâsız olabilir. Masa örtüsü kullanılmadığı takdirde, masaların lekeli olmaları şöyle dursun özellikle üst kısımlarının tam veya parlak cilâlı, göze çok zarif görünür bir şekilde olmaları gerekir. (Üstü somaki mermer masalar da vardır ki, bunların üzerlerinde, küçük karemsi örtüler çok hoş görünmektedir.)

Üstlerine küçük dört köşemsi örtüler örterek hazırlananları her ne kadar daha şık ve zarif ise de, tam örtü örterek hazırlananları daha rahat ve pratiktir. Masaya tam örtü örtülerecek ise; o durumda masa rle örtü araşma bir muşamba veya muflon denilen fanilamsı bir örtü daha eklemek, gerek sıcak bir yemeğin, masanın tahtasını bozmaması, gerekse ziyafette kadehleri alıp masaya bırakırken, gürültü çıkarmamaları bak******* yararlıdır. Aynı zamanda kadeh ve bardaklardan dökülecek su veya içkinin, masayı bozmaması bakımından faydalıdır.


SOFRA TÜRLERİ

İnsan yaşantısının başladığı ilk zamanlardan bugüne dek incelenerek kendi ölçüsünde bir yaşama düzeni durumuna gelmiş olan bu konuyu kişisel görüşümüzle üç temel grupta incelemek gerektiğine inanıyoruz.

a) Çay sofraları,
b) Kokteyl masaları,
c) Yemek masaları.

Konuyu üçe bölmemizin başlıca nedeni her grup sofranın kendine göre özellikleri olmasından, düzen ve görgüsünün birbirinden kesin çizgilerle ayrılabilecek gibi görülmesindendir.

Gerçekte bu üç sofra karakter ve amaç bakımından da birbirinden ayrı olduğu kadar ayrıca her sofranın da yapılacak davetin cinsine, davetlilerin sosyal durumlarına göre düzenlemesi gerekir. Biz sırasiyle bu sofraların özelliklerini düzen ve tertibinde düşünülmesi gereken noktaları ve yapılan davetin cinsine göre ve davetlilerin sosyal durumlarına göre masadaki yerleri vardır.

TABAK TAKIMLARI

Tabaklar, gerek renkleri ve gerekse cinsleri bakımlarından ev sahiplerinin özel zevklerine bağlıdır.

Aynı desenden yapılmış tabak takımları şimdiye dek, büyük rağbette olmakla beraber, yemek, pasta ve meyve tabaklarının çeşitli modellerden oluşumu da zevksizlik sayılır. Yalnız kullanılacak başka başka modellerdeki tabakların aynı boyda olmaları ve güzel bir şekil ve renk armonisi yaratmaları bir koşuldur.
Komple klasik bir servis takımında 44, ya da 74 parça bulunur, tyi ve kaliteli bir servise sahip olmak, yerinde olur. Yavaş yavaş diğer tamamlayıcı parçalar da satın alınabilir. Örneğin 12 çorba tabağı yerine 18 düz tabak almak daha gereklidir. îyi cins porselen, klasik model, hafiflik ve zariflik, servis takımı için dikkat edilecek noktalardır.

Servis tabaklarını bazı fabrikalar küçük boy yapmaktadır. Bu hem dekor hem de gösteriş için bizim işimizi zorlaştırır. Büyük servis tabaklarının, takımdan olması bir koşul değildir. Eskiden gümüş, şimdi kararmayan madenden yapılmış güzel tabaklar kullanılmaktadır.

BARDAK TAKIMLARI

Bardak takımlarının model ve modaları aşağı yukarı her yıl değişmektedir. Fakat kristalden yapılmış güzel bir takımın model ve modası her ne kadar değişirse değişsin, yine sofranın görkemli birer süsü olduğunu unutmamak gerekir. Ancak, model ve forması her ne olursa olsun kristalden başka alınacak bardak takımlarının, imkân oranında ince olmalarına önemle dikkat etmek gerekir.
Şunu da unutmamalıdır ki herhangi bir ince bardak ile içilen sudan duyulan dudak, damak zevk ve lezzetini, hiçbir kalın bardakta bulmak olanağı yoktur.
Yine bu cümleden olarak, sofralarda, belli belirsiz renklerde boyanmış Meksika, İspanya, Venedik sırçalarından yapılmış takımları da, diğer tabak servislerine ters düşmek koşuluyla yetkinlikle kullanılabilir. Yalnız sofrada kullanılacak, su bardaklarının aynı formda ve cinsten olması bir koşuldur. Bilinir ki, sofraya her vakit su bardağı bulundurulması gerekir.

ÇATAL BIÇAK VE KAŞIK TAKIMLARI

Çatal, bıçak, kaşık takımlarının gümüş, kristof, madensel ve benzeri çeşitli kıymet ve kalitede türleri var ise de, büyük ziyafetlerde, zariflik, kullanış ve zenginlik bakımından bunların kristof, günlük kullanış için metal olanlarını seçmelidir. (Gümüşler sararmaları dolayısiyle kristoflar kadar kullanışlı değildirler).
Çatal, bıçak ve kaşık takımlarının da, yemeklerin cinslerine göre kullanılması gerekir. Büyüklü, küçüklü, çeşitli boy ve tipte olanları vardır.

a) Ordövr çatal, bıçak ve kaşıkları: Boyları 18 - 20 santim arasında olup çerezlerin yenmesinde kullanılır.
b) Balık çatal ve bıçakları: Boyları aşağı yukarı 19 - 22 santim arasında olup her çeşit balık yemeklerinde kullanılır.
c) Yemek çatal, bıçak ve kaşıkları: Boyları 21 - 25 santim arasında olup yer çeşit çorba, etsuyu, et, tavuk, sebze, pilav ve makarna gibi yemeklerde kullanılır.
d) Yemiş ve pasta çatal ve bıçakları: Boyları 17 - 18 santim arasında olup yemiş pasta ve alaturka tatlılarda kullanılır.
e) Dondurma kaşıkları: Boyları aşağı yukarı 13-14 santim arasında olup dondurmada kullanılır. Bununla beraber bu kaşıklardan uçları düz olanları kompostolarda kullanılabilir.
f) Servis çatal, bıçak ve kaşıkları: Boyları aşağı yukarı 24 - 26 santim arasında olup ancak yemekleri servis tabaklarından yemek tabaklarına almak için kullanılır.

Kuverlerin hepsi yiyeceklerimizin değişikliği ile ilgili bir incelik göstermelidir. Bunların ıstakoz kaşığından buz kaşığına kadar birçok çeşidi vardır.
Böylece komple bir servise sahip olmak tabii ki çok lükstür. Gümüş veya kararmayan cins servisler 12 veya 24 adetliktir. 49 dan 189 parçaya kadar olabilir. Klasik modeller hiçbir zaman demode olmaz. Paslanmaz servisler hem bütçemize uygun hem de bakımları kolaydır. Stil bakımın dan porselen servisimize uygun olmalıdır.

TANIŞTIRMA ADABI

Davet edilen kimsenin, konuklarını yemek sofrasına oturtmadan, birbirleriyle tanıştırması gerekir.

Fakat ev sahibi veya sahibesi bu tanıştırmayı yaparken, temel olarak uyulması gerekli dört noktayı dikkate alarak, konukları birbirlerine aşağıda gösterileceği şekilde tanıştırması gerekir. Şöyle ki:
A Geleni, hazır bulunanlara,
B Erkeği, kadına,
C Aşağı mevkide olanı yüksek mevkide olana,
D Genci, yaşlıya, tanıştırır.

Yukarıdaki dört temel kuraldan başka, ev sahibi konuklarını birbirleriyle tanıştırırken, örneğin; mevki ve yaşça daha küçük olan Mehmet Beyi Hâmit Beye şu şekilde hitap ederek tanıştırmalıdır.
— Hâmit beyefendi, size Mehmet Beyi (veya Mehmet Beyefendiyi) tanıştırabilir miyim? Hâmit veya Mehmet Beyi de bir bayana tanıştırırken, ev sahibi, kadına doğru yürüyerek:
— Hayriye Hanımefendi, size Hâmit Beyefendiyi tanıştırmaya izin vermenizi rica edeceğim, gibi yaşça ve mevkice büyük olanlarla, kadınların izinlerini ister veya rica eder bir dil kullanarak küçük konukları büyüklere tanıştırmalıdırlar.
Aşağı yukarı eşit mevkilerde bulunan kimseleri de birbirlerine:
— Elektrik idaresi Müfettişi Hâmit Bey, Doğan Şirketi sahiplerinden Mehmet Bey diye takdim etmek gerekir.

Yukarıda görüldüğü şekilde, davetlileri birbirleriyle, tanıştırırken aynı zamanda mesleklerini de söylemeliyiz. Çünkü bu tanıştırma gelişigüzel iki kişiyi sokakta birbirine tanıştırmaya benzemez. Burada tanıştırdığımız kimseler, biraz sonra yemek odasına geçerek, sofrada birçok konuyu dokunarak saatlerini beraberce geçirecek olan kimselerdir. Konukları birbirleriyle tanıştırırken mesleklerini de bildirmekle, davef lilere ileride ne gibi konular üzerinde konuşabilecekleri hakkında da az çok bir fikir verilmiş olunur. Davetlilerin mesleklerini bildirmeye-rek, yalnız adlarının söylemekle yetmediği görüşmeler, havadan, sıcak ve soğuklardan bahsetmek gibi pek bayağı ve sıkıca bir şekle dökülebile-ceği gibi konuklardan birinin bilmiyerek, davetlilerden her hangi birinin mesleği hakkında da ileri geri konuşarak meclis ahenginin bozulması olasılığı da vardır.

Bu yönden, sofra tanıştırmalarında kesinlikle mesleği söylemek veya biraz açıklık vermek zorunluluğu vardır.

Sonra, kargaşalık, dalgınlık veya buna benzer bir nedenle ev sahibi tarafından diğer konuklara tanıştırılmış bir davetli, sofrada yanına düşen diğer davetliye kendi kendisini tanıştırması gerekir. Kendisini tanıştıracak olan erkek, tercihan kendisini yanındaki erkeğe takdim etmesi ve onun da tanıştığı kimseyi yukarıda bahsetmiş olduğumuz tanıştırma görgüsüne uyarak, diğer davetlilere tanıştırılması gerekir.

Yine bu konudan olarak, herhangi bir kimse gerek kendi kendisini, gerekse bir ahbabını tanıştırırken, Almanvarî sadece soyadını söyleyerek tanıştırmamalı veya tanıştırılmamahdır. Bunların soyadlarına ek olarak, küçük adlarını, mesleğini ve hattâ mesleğinden başka yetenek gösterdiği diğer bir niteliğini de bildirmesi çok yerinde olur. Örneğin:
— Değerli heykeltraşlarımızdan Doktor İsmail Ersöz Beyefendi. Böylelikle tanıştırdığımız kimsenin esas mesleği ile, hoşlanmakta olduğu diğer niteliğini de karşımızdakilere anlatmış oluruz.

Bir de bu tanışma ve tanıştırmalarda, protokol gereği kullanılmakta olan, müşerref, şerefyab, mübahi gibi birtakım bayağı kelime ve cümleler vardır ki, olanağmca bu gibi kelimeleri harcamaktan sakınmaklığımız gerekir. Çünkü bu gibi cümleler, karşımızdakilere kendimizin bir ikiyüzlü olduğu izlenimi uyandırabilir. İlk kez birbirleriyle tanışan kimseler; tercihan:
— Sizlerle tanışmak şerefini kazanmayı çoktanberi arzu etmekteydim. Veya:
— Çoktanberi övgünüzü işitmekteydim şeklinde cümleleri seçmek yerinde olur.
Yine bu tanıştırma işlerinde, üzerinde durulması gereken önemli birkaç onkta daha vardır ki, bunları da burada işaret etmeyi yararlı bulurum.
örneğin; bir anne kızını tanıştırırken: Soy veya baba adını kullanarak, «Bayan Şener» veya «Bayan Cemal» diye değil de, ancak «kızım Selma» diye tanıştırmalıdır.

Yine bir kadın, kocasının soyadını söyleyerek, ondan söz edemez.
Bir erkek de karısını tanıştırırken onun sadece, küçük adı veya soyadını değil de, «refikam Selma Berk» gibi her iki adını da bildirerek tanıştırmalıdır. Birbirlerine tanıştırılan; erkek ve kadından, el sıkmak için, ancak kadının erkeğe elini uzatması gerekir. Kadın elini uzatmadıkça, erkek kadına elini uzatamaz.
Yine bir kadın, kendisinden çok yaşlı bir kadından başka, kendisine bir erkek veya diğer bir kadın tanıştırıldığı zaman ayağa kalkmaz.

Erkek ise, salon veya yemek odasına bir kadın girerse, kalkarak, kadın oturuncaya kadar ayakta beklemelidir. Ancak, nazik bir kadının, erkeği fazla rahatsız etmemek için., onları'oturmaya davet etmesi gerekir.
Samimî davetler hariç, kalabalık bir toplantıda, bir erkek önceden tanıdığı veya tanıştığı kadının elini öpmesi doğru değildir. Her nerede ve ne şekilde olursa olsun genç bir kızm eli öpülmeyeceği gibi, eldivenli bir kadının elini de öpmek doğru olmaz. (Sokakta da kadının eli öpülmez). Esasen el öpmelerin en güzel jesti kadının elini, hafifçe eğilerek ağzın yakınma götürerek, dudaklara dokundurmadan, saygıyla öpme hareketi yapmaktır.

Şunu da kısaca kaydetmek yerinde olur ki, birçok Avrupa memleketlerinde, hattâ dünyanın en aydın ve medenî ülkelerinden biri olan Fransanm Boşdüro yani Marsilya havalisi gibi çok önemli illerinde bile el öpmek âdet değildir.
El öpme âdeti olmayan yerlerde veya bu gibi âdetlerin geçerli olmadığı çevre ve davetlerde ya da âdetleri iyice biîinmiyen yerlerde el öp-memelidir. Aksi halde gülünç bir duruma düşülmüş olunur.

SOFRAYA OTURUŞ BİÇİMİ

Sofrada masanın, ne çok uzağında, ne de çok yakınında oturmamalıdır. Masadan çok uzakta oturduğumuzda, sırtımızın yuvarlak bir hal almasiyle gülünç bir şekle girmiş oluruz. Pek yakınma oturduğumuzda ise hareketlerimizde serbest olamıyacağımız gibi yemek yerken de başımızı tabağa eğmek olasılığı elde edemeyiz. (Örneğin, çorba içerken, başımızı hafifçe aşağıya doğru eğmeliyiz). Her halde arka iskemlelerimizin arkalıklarına iyice dayanmış vücutla masa arasında ancak, iki üç parmaklık bir aralık bırakılmış olarak sofrada oturmaklığımız gerekir.

Ancak iskemle arkalığı düz, yani arkası yuvarlak ve girintili olmamalıdır. Fakat bazı lokantalarda koltuk iskemle veya divanımsı uzun kanapeler vardır ki, bu tarz koltuk veya kanapelerin pek pratik olmadığı kanaatindeyim. Bu nedele bu gibi kanape ve koltuklarda oturmak zorunluğu meydana gelirse, arkalığa dayanmamak, gömülürcesine veya bütün koltuğu kaplarcasma geriye doğru oturmamak gerekir. Her ne tarz iskemle, kanape veya koltuk olursa olsun, fazla mübalâğalı yani bizim «baston yuttu» dediğimiz şekilde oturmamak, vücut olanağınca gerilmemiş bir şekilde sofrada oturarak yemek yemelidir.

MASADA ELLERİN DURUŞU

Hatırlarsanız, küçüklüğümüzde ana ve babalarımız bize: "Dirseklerini masanın üstüne koyma veya ellerini masanın altında tut!" derlerdi.

Şimdi bile, İngiltere gibi bazı memleketlerde sofrada elleri masanın altında tutmak bir alışkanlık halinde sürüp gitmektedir. Fakat bizim sofra terbiyesi yönünden ellerimizi masanın üstünde tutmak zo-runluğunda olduğumuzu unutmamak gerekir. Çünkü, bu şekilde oturuşlarımızla kanşımızdakilere, yammızdakilerle masa altından bazı nahoş hareketlerin yapılmakta olduğu kuşkusunu uyandırmış olabiliriz. Ancak durumu değiştirmek veya el silmek maksadiyle o da az bir zamana bağlı olmak üzere ellerimizi önümüze peçetenin üstünde tutmalı veya dinlendirmeliyiz.

Yemekten sonra, kahve, sigara, ancak fümuar, denilen küçük sigara salonunda içilir. Fümuar ve salon olmazsa, tabiatiyle bunları masada içmek gerekir. O takdirde konuklar dirseklerini masaya dayıyarak kahve ve sigaralarını içebilirler.

Masaya dayanmış olarak oturmak, kesinlikle doğru değildir. Ancak kolun dirsek ile bilek arasındaki kısmı, masanın kenarına dayanmış olarak oturmalıdır. Fakat elimize çatal, bıçak, kaşık aldıktan ve yemeği yemeğe hazırlanır bir duruma geldikten sonra artık bu şekilde sofraya dayanmak doğru değildir. Genel kural olarak, yemek yerken dirsek ile bilek arasındaki kısmın masanın üstüne dayanmaması gereklidir. Fakat yemeklerden birisi bitip de, bundan sonraki yemeğin geleceği zaman uzun sürecek olursa, kolumuzun bu kısmını masanın kenarına koyarak yemeği beklemek olanaklıdır. Bu halde dirsekler vücuda çok yaklaştırılmış olarak oturmalıdır. Kollar yayılmış bir halde masada oturmak kesinlikle doğru değildir.

Yine sofrada otururken, ellerimiz hiçbir zaman başımızın desteği olmamalıdır.

PEÇETELERİN KULLANILIŞI

Sofrada tabağımızın üstünde veya coi tarafına konulmuş peçeteler, ancak, yemek, yerken kullanmak içindir. Yoksa bunlar ne yüz havlusu, ne toz bezi ne de bir mendildir.

Bu peçetelerle, yüzlerimizi silmek şöyle dursun, önlerimizdeki tabağı silmek bile kesinlikle doğru değildir. Sonra peçeteleri boyuna arkadan bağlamak veya yakalara geçirmek, hattâ ceketin üst iliğine geçirmekle gülünç olunacağı gibi önlerimize çarşaf gibi yaymak da hiç doğru bir davranış değildir. Peçeteleri ancak uzunluklarına doğru üçe katlanmış olarak, önlerimize yaymak suretiyle kullanmakhğımız doğru bir davranıştır.

Yemekten sonra ise, peçeteleri gayet düzgün bir şekilde katlayarak masaya bırakmak da doğru değildir. Çünkü bu davranışımızla ev sahibesini, kendimizi bir kez daha davet ettirmek istediğimiz düşüncesine sevkedebiliriz.

Peçeteleri, ancak fazla buruşturmadan, düzensiz bir şekilde devşirilmiş veya toplanmış olarak, tabaklarımızın sol taraflarına bırakmamız gerekir.
Sofrada yemek yerken, herhangi bir nedenle dışarıya çağrıldığımızda, peçetelerimizi sürünmesiyle yanımızdakileri rahatsız etmiyecek bir şekilde, masanın bize ait olan kısmın bir yerine koymak veya iskemlemizin üstüne bırakarak sofrayı terketmekliğimiz gerekir.

Bir de yemek yerken, peçeteye ağzımızı olanağınca göstermeden silmekliğimiz gerektiği gibi silmeden doğan peçetedeki yağ ve salça lekelerini de çevrenizdekilere göstermek ve sofradan kalkarken de, peçetedeki lekeli kısımları, görünmiyecek şekilde içeriye doğru saklayarak toplamak veya katlamaklığımız gerekir.