Uşak İli Hakkında Herşey

İlimizin M.Ö 4000 yıllarından itibaren yerleşim bölgesi olarak kullanıldığı anlaşılmaktadır.Hitit Krallığı egemenliğinde bulunan bölge, M.Ö. 2500’lerde Luvi istilasına uğramış, Hitit Krallığı dağıldıktan sonra, M.Ö. 1000 yıllarında Ege göçleri ile boğazlardan gelen Frigyalıların egemenliğine girmiştir. M.Ö. 7.yüzyıllarda Lidyalılar ile Frigyalılar arasında paylaşılmıştır. Dünyada ilk kez parayı kullanan Lidyalılar,Uşak’ın batısında hakimiyet sürmüşlerdir.Lidyalılar zamanında Ege bölgesini yakın doğuya bağlayan tarihi “Kral Yolu” Uşak’tan geçmiştir. M.Ö. 6.yüzyılda bütün Anadolu Pers İmparatorluğuna bağlanmıştır.

M.Ö. 4.yüzyılda Büyük İskender’in Pers İmparatorluğunu yıkmasıyla bölge önce Makedonya Devleti daha sonra Bergama Krallığı ve M.Ö.2.yüzyılda Roma İmparatorluğu, M.S.395 yılında Roma İmparatorluğunun ikiye ayrılmasıyla 700 yıl boyunca Bizans hakimiyetinde kalmıştır.

1071 Malazgirt Zaferinden sonra, Anadolu’nun fethi ile görevlendirilen 1.Süleyman Şah, Uşak’ı Selçuklu Devletine katmıştır.Selçukluların dağılmasından sonra ki beylikler döneminde Germiyanoğulları bölgede hakimiyet sürmüş, 1391 yılında Yıldırım Beyazıt tarafından Osmanoğullarına katılmıştır. Fetret devri boyunca Karamanlılar elinde kalmış,1414’ de tekrar Germiyanoğullarına geçmiş, 1429 ‘da Osmanlı Devletine katılmıştır. Uşak’ın İstiklal savaşımızda önemli bir yeri vardır. Yunan Orduları Komutanı General Trikopis merkez Göğem Köyünde esir alınmıştır. 1 Eylül 1922 ‘de Uşak işgalinden kurtulmuş, 2 Eylül 1922 ‘de Atatürk ve İnönü şehre gelerek karargah kurmuşlar, Trikopis’in kılıcını bugün Atatürk ve Etnografya Müzesi olan evde teslim almışlardır. Kütahya İline bağlı bir ilçe iken 15 Temmuz 1953 yılında çıkarılan 6129 Sayılı Kanunla İl statüsüne kavuşmuştur.

İLİN ADININ TARİHÇESİ

Uşak kelimesi; Çağatay Türkçe’sinde “Oğul,Torun” , Arapça’da “Aşıklar” ,halk dilinde ise “Esir,Köle” olarak üç anlam ifade etmektedir.Bir yer adı olarak Uşak, ne Anadolu’da Türklerden önce yaşayanların verdiği bir adın uzantısı,ne de Türkçe bir kelimedir.Uşak adının birden çok anlamı olmasına rağmen bir yerleşim bölgesine isim olarak verilmesi arasında bir bağlantı kurmak güçtür.Evliya Çelebi Seyahatnamesinde şeddeli olarak verdiği bu yer adını veriliş nedenini şöyle açıklamaktadır. Bazen “Uşşak” bazen de “Uşak” şeklinde yazılan şehrin adı hakkında bir takım efsanevi rivayetler bulunmaktadır.Bu rivayetlere göre şehrin güneyindeki Mende Köyü büyük bir kasabadır ve adı Menos’tur. Oğuz Türkmenleri buralara inince Menos’u istila etmişler ve adını “Mende” diye kendi hançerelerine kolay gelecek şekilde değiştirmişlerdir. O zaman Uşak’ın olduğu yer boştur ve Mende beyinin mandırasıdır. Mandıraya oğullarını oturtmuştur.Bey mandıraya her gidişinde oğullarını murat ederek “Ben Uşak’a gidiyorum” haberini bırakır. Bolca tekrarlanan bu deyim, bir semt ismi olarak buralara alem olur kalır.Başka bir rivayete göre de Mende köyü yine büyük bir şehir ve Uşak’ın olduğu yer Mende beyine ait bir mandıradır.Mende beyi buraya yedi kişilik yönetici,bakıcı bir topluluk oturmuştur.Zamanla anlar ki ,bu yedi kişinin her biri bir dalda aşık insanlardır.Kimisi işine aşık,kimisi sanatına aşık,kimisi de manevi hasletlerine,ruh yüceliğine malik aşıklar ortada bir sekizinci aşık daha vardır.O da bizzat beydir.Bey, mandıradaki bu yedi aşık’ın aşklarına aşıktır.Ve içinden biricik güzel kızını bunların en küçüğüne vermeyi geçirmektedir.Fakat kızının gönlünü bilmeden tereddüt etmektedir.Bir gün içinden geçeni kızına açar ve öğrenir ki kızı da o yedi aşıktan en küçüğüne aşık.Babanın ve kızın katılmaları ile sayıları dokuza çıkan aşıklar,mandırada dokuz gün süren düğün yaparlar.Mende’den göç ederek buraya yerleşirler.Dokuz aşıkın yerleştikleri bir yerde,yakışan ismi kendiliğinden alır.

Uşak adının konulmasının sebebi;daha kaynaklarda tespit edilememiştir.Ancak “XI.yüzyılın sonlarından itibaren Anadolu’ya gelen ve XII. Yüzyılın ikinci yarısından,özellikle son çeyreğinden itibaren kendi şartların yaratan Selçuklu çağının oluşturduğu bir iskan yeri,yani bir Türk şehri olsa gerektir.” 1255 tarihinde yaptırılan Çanlı köprü Uşak’ın Selçuklular devrinde var olan bir Türk şehri olduğu tezini güçlendirmektedir.

Uşak usulü ayrı bir güzel: Tarhana çorbası

Hamuru hazırlanırken kırmızı ve yeşil biber, un, yoğurt, süt, soğan,nane, domates ve isteğe göre haşlanmış fasulye ya da nohut kullanılan, bol malzemeli Uşak usulü tarhana, yaklaşık 20 gün kadar toprak bir çömlek ya da geniş bir kapta bekletiliyor. Gün aşırı hafif ıslak bir elle hamuru karıştırarak daha iyi mayalanması sağlanıyor. Daha sonra kurutulan hamur, elle ovalanarak elekten geçiliyor ve yeniden kurumaya bırakılıyor.

Sonunda verdiğiniz tüm zahmete değecek nefis bir çorba oluyor. Uşak usulü tarhana çorbasını iftar sofralarında ya da kış aylarında afiyetle içebilirsiniz. Eğer evde yapmaya kararlıysanız biraz bol yapıp komşularınıza daha hamur yaşken dağıtarak Uşak'ın şahane geleneklerinden birini yerine getirebilirsiniz.


Doyuruculukta üstüne yok: Keşkek



Aslında Anadolu'nun pek çok yerinde yapılan bir yemek olan keşkek, Uşak'ta ayrı bir öneme sahip. Düğün gibi özel günlerde misafirlere ikram edilebilecek en güzel yemeklerden olan keşkeğin yapımında, dövülmüş buğday, et ya da tavuk suyu kullanılıyor, tereyağı ile lezzeti ikiye katlanıyor. İçine isteğe göre didilmiş et veya tavuk ile yaklaşık 1 fincan kadar pirinç katılabiliyor. Üzerine gezdirilen sos da son dokunuşuyla lezzetini perçinliyor.

Tahinlisi de susamlısı da haşhaşlısı da nefis: Katmer


Uşaklılar bilir, en güzel hamur işlerini burada bulmak mümkündür. Eğer yolunuz Uşak'a düşerse siz de hamur işlerini, özellikle de Uşak katmerini mutlaka deneyin. Özene bezene hazırlanan hamurların, tahin, susam ya da haşhaşla bir araya gelmesiyle bir harikaya dönüşen katmerin özellikle de sac üstünde pişirilmişi bir harika oluyor, bizden söylemesi.

Uşak'ın simge yemeklerinden olur kendileri: Döndürme böreği



Başrollerinde ıspanak ve peynirin yer aldığı döndürme böreği, hamurunun hazırlanmasından sofralara gelene kadar oldukça emek verilen bir lezzet. Ama fırından yükselen misler gibi kokusu tüm evi sarmaya başladığında anlıyorsunuz ki verdiğiniz tüm emeğe değecek, o tepsi bir oturuşta bitecek.

Üstelik kahvaltı için nefis bir alternatif de olur ondan, çay saatine muhteşem bir eşlikçi de. Kısacası, Uşak'ın döndürme böreği bir an önce tüm evlerde yapılmaya başlanmalı.


Etin de alası burada: Çömlek eti ya da çömlek kebabı


Erkek keçi ya da koyun eti kullanılarak hazırlanan yemek, çömlek eti ya da çömlek kebabı olarak anılıyor. Parça etler, özel yapım çömleklerdeki yerlerini alıyor, üzerine domates, taze soğan, biber, salça ve su ilave ediliyor. Kapağı kapatılan çömlek, mangal ateşinin ortasına gömülüyor, uzun saatler pişmesi bekleniyor.

3-4 saatin sonunda kokusunun yoğunluğu ile piştiği anlaşıldığında sofralara geliyor, tek başına bir ziyafet yaşatacak güce ulaşıyor. Tabii yanında bir ayran olduğunda ayrı bir leziz oluyor, bunu da söylemeden geçmeyelim.


Mercimek ve bulgurun muhteşem uyumu: Alacatene



Kavrulmuş soğan ve biber salçasına yeşil mercimeğin eklenmesi, biraz daha kavrulduktan sonra devreye bulgur ve suyun girdiği alacatene yemeği, Uşak'ın en nefis yöresel lezzetlerinden biri. Acı severlerin içine pul biber de atabileceği yemeğin suyunu ayarlamak da size kalmış. İster biraz daha sulu yapıp kaşık kaşık tadını çıkarabilir, ister suyunu az tutarak mercimek ve bulgurun tadına vara vara yiyebilirsiniz.



Bu muska böreği bildiğiniz gibi değil: Uşak usulü muska böreği

Genelde peynirlisine aşina olduğumuz muska böreği, Uşak usulü olunca içine elbette Ege mutfağının zenginlikleri girmeliydi. Ispanak da bunu duyunca koşup geldi, muska şeklinde hazırlanan hamurların içine soğanlı, pul biberli nefis bir harc olarak girdi. Üstelik bu börekler tavada değil fırında pişti. Uşak usulü muska böreğini dilerseniz çayın yanında dilerseniz yoğurtla yiyebilir, lezzetten lezzete sürüklenebilirsiniz.


Çok şekil: Demir tatlısı




Özel olarak yapılan bir demir kalıp ile hazırlanan ve adını da bu kalıptan alan demir tatlısını görür görmez denemek istiyor insan. Öyle güzel bir görüntünün ardından gelen lezzetin de tadına varınca bağımlısı olunuyor. Bir hamur tatlısı olan, tavada kızartılırken aynı zamanda kalıpla şekil verilen tatlı, şerbetle de buluşunca lezzetine kavuşuyor, afiyet oluyor.


Tadına doyum olmuyor: Cendere tatlısı



Baklavalık un kullanılarak hazırlanan hamur, açılıyor, içi bol bol cevizle dolduruluyor. Rulo haline getirilip kıvrımlı olması için iki ucundan büzülüyor. Şeklini alan şahane tatlı, fırında nar gibi kızardıktan sonra şerbetiyle buluşuyor.

Uşak Bedesteni




Uşak'ın en sağlam bedesteni olan ve günümüzde Sahaflar Çarşısı olarak kullanılan yapı, şehrin il merkezinde bulunmakta olup, Uşak Bedesteni adıyla anılıyor.

Mendepazarı mevkiindeki Uşak Bedesteni'nin hangi yıl ve kim tarafından yapıldığı bilinmemekle birlikte, bazı kaynaklardaki bilgiye göre mimarının bir İtalyan olduğu ve yapının 1901 yılında inşa edildiği bilgisi bulunmakta... Bedestenin mimarisi dikdörtgen planlı olup, her iki ucunda da birer giriş kapısı var. Uzun bir koridora sahip ve koridorun her iki yönünde odalar sıralanmış durumda.

Uşak Bedesteni 1980 yılında büyük bir restorasyon döneminden geçerek hem onarılmış hem de yenilenmiştir ve artık Sahaflar Çarşısı olarak hizmet vermektedir.

Blaundos Antik Kenti




Uşak'ın çok eski yerleşim alanlarından biri olan Blaundos Antik Kenti, Ulubey ilçesine bağlı olan Sülümenli Köyü'nde yer almakta…

Derin bir vadiyle çevrelenmiş bir alanda bulunan Blaundos Antik Kenti, Hellenistik dönemle tarihlendirilmektedir. Şehir merkezine yaklaşık 41 kilometre uzaklıktaki kent, özellikle Roma döneminde önemli bir yerleşim alanı olmuştur.

Blaundos Antik Kenti'ni gezerken kale, tiyatro, tapınaklar, stadyum ve kaya mezarlarına rastlamak mümkün ve hepsi yüzyıllara meydan okuyan halleriyle farklı bir döneme sürüklemeye yetiyor.

Clandras Köprüsü




Frigyalılar döneminden kalma tarihi bir köprü olan Clandras Köprüsü, Uşak'ın Karahallı ilçesinde bulunuyor. Banaz Çayı üzerine yaklaşık 2500 yıl önce yapılmış olan Clandras Köprüsü, 1,75 metre eninde, 24 metre uzunluğa ve 17 metre derinliğe sahip. Köprünün iki ucu, dağ kayalarının yarı beli üzerine oturtulmuş olup, taşların yüzleri kalemle işlenmiş. Kasnak biçimindeki kemerlerin iri taşları zıvanalı olarak birbirine iyice kenetlendirilmiş.

Sabit kaya üzerine bindirme tekniği ile inşa edilmiş olan Clandras Köprüsü, fil ayağı olarak tabir edilen iki ana gövdeden oluşuyor. Zamanla kilit taşlarından birinin oynamasından dolayı beton ile tamir edilen Clandras Köprüsü, ne yazık ki son yıllarda orijinalliğini yitirmiş durumda. Köprünün neden yapıldığına dair ise herhangi bir bilgi bulunmuyor.

Clandras Köprüsü'nün hemen yanında yer alan Karahallı Elektrik Santrali'nden boşaltılan su, bir kanal ile köprünün yanı başından, 17 metre yükseklikten dökülüyor. Bulunduğu bölge için önemli bir mesire alanı olan Clandras Köprüsü ve çevresini ilk Uşak ziyaretinizde görmenizi tavsiye ediyoruz.

Hamamboğazı Kaplıcaları




Uşak'ın termal turizm bölgesi olan Hamamboğazı Kaplıcaları, Banaz ilçesinin 7 kilometre kuzeydoğusunda bulunmaktadır.

Kaplıcaların çevresi yemyeşil çam ormanlarıyla kaplıdır ve bu bölgeye geldiğinizde mutlaka doğanın içinde yürüyüş yapmalısınız.

Hamamboğazı Kaplıcaları'nda gazoz, sarı kız ve kara kız isimleriyle bilinen üç ayrı su bulunmaktadır. Sarı kız kükürtlü ve ılık iken; kara kız orta sıcaklıktadır. Gazoz ise; kükürt, demir ve diğer şifalı madenler içerir. Kaplıca suları genellikle, kronik romatizmalara, mide, bağırsak ve karaciğer hastalıklarına iyi gelmektedir. 2004 yılından bu yana termal turizm bölgesi olarak bilinen Uşak Hamamboğazı Kaplıcaları, şifalı sularıyla, hem ruhunuzu hem de bedeninizi yenileyecek.

Cimcim Çeşmesi



Uşak'ın şehir merkezinde bulunan Cimcim Çeşmesi, 1896 yılıyla tarihlendirilmektedir.

Çeşmenin kim tarafından yapıldığı bilinmiyor. Yapımı sırasında kesme taş kullanılmış olup, mimari açıdan oldukça gösterişlidir. Cimcim Çeşmesi'nin her iki yüzünde basık yuvarlak silmeli kemerler görülmekte olup, çeşmenin köşe dolguları ise kabartma ay yıldız motifleri ile süslenmiş. Özellikle kıvrımlarındaki incelik, taş oyma sanatının en benzersiz örneklerinden biridir.

Cimcim Çeşmesi'nin kitabesinde şöyle yazmaktadır;
“'Toplanıp ehli mürüvvet yaptılar bu çeşmeyi
Oldu çari ab feyz harü şevrullah ile
Görmek istersen eğer dünyada ab-ı kevseri
Çeşme-i Cimcimden iç bi kâse aşkullah ile
Sene 1316 (1896).

Çeşme, şehir merkezindeki Halit Ziya İlköğretim Okulu'nun yakınında bulunuyor.


Evrenli Doğal Parkı




Uşak-Sivaslı ilçesinde bulunan Evrenli Doğal Parkı, bölge halkının mesire yeri olarak kullandığı noktaların başında geliyor.

Park ilçe merkezine 1 kilometre uzaklıkta bulunmaktadır ve asfalt bir ulaşım yoluna sahiptir. Özellikle bahar ve yaz aylarında kalabalıklaşan Evrenli Doğal Parkı yeşil bir alana hakim. Yeşilliklerin bir kısmı doğal, diğer bir kısmı ise sonradan yapılmış çam ağaçlandırmasıdır.

Ilıcak Subaşı Parkı



Uşak'ın dinlenilen, eğlenilen ve keyifli yürüyüş yapılabilen noktalarından biridir Ilıcak Subaşı Şelalesi. İzmir-Uşak çıkışında bulunan parkta piknik de yapılabiliyor.

Toplam alanı 10.000 metrekare olan parkın içerisinde futbol sahası, tenis kortları, spor tesisleri, yüzme havuzu, çocuk oyun alanları da bulunuyor. Şehir halkının sık sık geldiği ve ailelerin, arkadaş gruplarının eğlenceli vakit geçirdiği Ilıcak Subaşı Parkı, gün boyu bir an bile sıkılmaya fırsat vermeyen bir nokta... Bu özelliği sayesinde şehre gelen turistlerin de muhakkak uğradığı yerler arasında olmayı başarmıştır.

Aksaz Kaplıcası



Uşak ilinin termal su zenginliklerinden sadece biri olan Aksaz Kaplıcası, Örencik Kaplıcası'nın bulunduğu Ulubey ilçesinde yer alıyor.

İlçe merkezine 25 kilometre uzaklıktaki Aksaz Köyü'nde bulunan kaplıca, deniz seviyesinden 650 metre yükseklikte. Kaplıcanın kaynak suyu Aksaz Çayı kenarındaki bir granit kayasının dibinden kaynamaktadır. Sıcaklığı 39 derece olup, suyun içerisinde sülfat karbonatlıdır. Ağrılara, felçlilere, sancılara ve cilt rahatsızlıklarına şifa olduğu bilinmekte...

Uşak'ta termal bir bölgede birkaç gün kalmayı düşünürseniz Aksaz Kaplıcası ve Örencik Kaplıcası tercihleriniz arasında olabilir.

Uşak Atatürk ve Etnografya Müzesi




Uşak'ın tarihi binalarından biri olan Kaftancızade Konağı, günümüzde Etnografya Müzesi olarak hizmet vermekte. Şehrin hem tarihi mimarisini hem de kültürel yaşantısını gözlemleyebileceğiniz konak, il merkezine bağlı olan Bozkurt Mahallesi'nde bulunuyor.

Bu yapıya Atatürk Evi de denmektedir. Bunun sebebi, Kurtuluş Savaşı'nın cereyan ettiği dönemlerde karargah binası olarak kullanılması ve Atatürk'ün bir süre burada ikamet etmiş olmasıdır. Aynı zamanda Yunan Ordusu Başkomutanı Trikopis ile Atatürk bu binada görüşmüştür. Trikopis esir düşmesine rağmen bu konakta Atatürk'ün misafiri olmuştur.

Kaftancızade Konağı, 1973 yılında kamulaştırılmış ve restore edilmiştir. 1978 yılında ise müze olarak hizmet vermeye başlamıştır.

Müzede yöresel kıyafetler, kilimler, eski silahlar ve halılar sergilenmekte. Üst katı Atatürk Müzesi olarak düzenlenmiş olup, bu katta Atatürk'ün yatak odası ve kişisel eşyaları mevcuttur.

Banaz Çayı




Uşak'ın önemli bir akarsuyu olan Banaz Çayı, Büyük Menderes'in yukarı havzasının bir kısmını teşkil ediyor. Murat Dağı'ndan doğan Banaz Çayı, kuzey-güney doğrultusunda akıp, Denizli'deki Büyük Menderes'e ulaşıyor ve buraya kadarki uzunluğu da 165 km.

Kuzeydoğudan güneybatıya doğru uzanan Kusura Deresi ile kuzeyden güneye akan Kocadere'nin birleşmesiyle Yavu Çayı meydana geliyor. Yavu Çayı da Banaz Çayı'nın önemli kollarından biri. Demirciler Deresi olarak da adlandırılan Yavu Çayı, Ovademirler, Elmacık, Yavu ve Karahan köylerinden ve Ulubey ilçesinden geçerek Banaz Çayı'na ulaşıyor. Dere yatağının dar olmasından dolayı Banaz Çayı, ilkbahar ve kış aylarında sık sık taşıyor.

Tarım alanları, bu sık taşmalar yüzünden sürekli zarar görüyormuş. Hatta 7000 dönüme yakın kültür alanı da zarar görmüş bu taşma olaylarından dolayı. Uşak Merkez ve Banaz ilçeleri en çok zarar gören alanlar arasında.